იმერეთის ეპისკოპოსი გაბრიელი, როგორც პედაგოგი - იაკობ გოგებაშვილი

გერასიმე ქიქოძე, ბერობაში გაბრიელი, დაიბადა დასავლეთ საქართველოში, შავი ზღვის პირას და წარმოშობით ეკუთვნის სასულიერო წოდებას. სემინარიული განათლების შემდეგ, რომელიც დაიწყო თბილისში და დამთავრდა პეტერბურგში, ის შევიდა პეტერბურგის სასულიერო აკადემიაში, რომელიც დაამთავრა ერთ-ერთ პირველ მაგისტრად. პირდაპირ, სასკოლო სკამიდან, 1849 წელს ის დანიშნულ იქნა თბილისის სასულიერო სემინარიის ინსპექტორად, მაგრამ სამშობლოში ჩამოვიდა არა მარტოკა, არამედ ახალგაზრდა ცოლთან, მაშინდელი პეტერბურგის მთავარეპისკოპოს ვლადიკინის ქალიშვილთან ერთად, რომელიც, როგორც ჩანს, სიყვარულით შეირთო. შეუდგა თუ არა ინსპექტორის თანამდებობის შესრულებას, მან გააუქმა დისციპლინის ყველა წვრილმანი წესი, უფრო ნათლად, მკვეთრად და კატეგორიულად განსაზღვრა კეთილგონივრული ყოფაქცევის მნიშვნელოვანი და არსებითი წესები, რომელთა შესრულებას ის მთელი მგზნებარებით მოითხოვდა. კეთილი, ჯანსაღი და ზნეობრივი ცხოვრების საუკეთესო საშუალებად ის თვლიდა გონებრივი და ფიზიკური შრომის ერთმანეთთან შენაცვლებას. ამ წესს ის თვითონაც მკაცრად იცავდა. თავის ინტენსიურ გონებრივ შრომას ის ცვლიდა შეშის დაჭრით, რასაც ყოველდღე მიმართავდა რეგულარულად, განსაზღვრულ საათებში. მოსწავლეები ბაძავდნენ თავიანთ ინსპექტორს და თვითონაც ხშირად ჭრიდნენ შეშას, მონაწილეობდნენ სამეურნეო სამუშაოებში და ამით უმსუბუქებდნენ მსახურთ ფიზიკურ შრომას.

წინათ თამაშობას სემინარიაში უყურებდნენ როგორც გარდუვალ ბოროტებას და ყოფაქცევის მხრივ მაღლა აყენებდნენ იმ მოსწავლეებს, რომლებიც თამაშობაში სრულებით არ მონაწილეობდნენ და თავი მოჰქონდათ მშვიდ და უწყინარ არსებად.

გერასიმე ქიქოძემ სულ სხვა თვალსაზრისი დაამყარა. ის თამაშობას თვლიდა უცილობლად სასარგებლო მეცადინეობად არა მარტო სხეულისათვის, არამედ სულისთვისაც, და ეჭვით უყურებდა იმ აღსაზრდელებს, რომლებიც უქმად ატარებდნენ დროს, როცა მათი ამხანაგები მხიარულად თამაშობდნენ სემინარიის ეზოში. ყოველდღე, ნასადილევს, რამდენიმე საათის განმავლობაში ეს ეზო წარმოადგენდა ფრიად მრავალგვაროვან, მაგრამ სავსებით წესიერ თამაშობათა ასპარეზს და ჰაერში გაისმოდა მოთამაშე ბავშვთა თავისუფალი წკრიალა ხმები. ინსპექტორი ამ დროს ან შეშას აპობდა მოთამაშეთა ახლოს, ანდა აივნიდან უყურებდა ბავშვებს, აქებდა იმათ, ვინც თამაშობაში უფრო მეტ მოხერხებულობასა და ღირსებას იჩენდა. ყველასთვის ცნობილ, მკაცრად განსაზღვრულ მომენტში სემინარიის ეზოში თამაშობა წყდებოდა, სრული სიწყნარე მყარდებოდა და მოსწავლეები კვლავ იწყებდნენ მეცადინეობას. რამდენიმე ხნით თამაშობა კვლავ ტარდებოდა ვახშმის შემდეგ, განსაკუთრებით, ნათელ მთვარიან ღამეებში.

ამის შედეგად აშკარად შემცირდა ბავშვთა საიდუმლო ბიწიერებანი, რომლებიც ასე გავრცელებული იყო დახურულ სასწავლებლებში; შემცირდა აგრეთვე დაავადებათა რიცხვი, ბავშვები უფრო ჯანმრთელად გამოიყურებოდნენ; ძლიერ ამაღლდა მოსწავლეთა წარმატება. მოსწავლეთა წარმატების ამ ამაღლებას უმთავრესად ხელი შეუწყო მეცადინეობის ახალმა სისტემამ, რომელიც ახალგაზრდა ინსპექტორმა შემოიღო. მანამდე სასულიერო სასწავლებლებსა და სემინარიაში გამეფებული იყო გამოყეყეჩებული ზეპირობა, ზუთხვა. იშვიათად ესმოდა რომელიმე მოსწავლეს მექანიკურად გაზეპირებული გაკვეთილების შინაარსი. იშვიათად, თუ ვისმეს შეეძლო რამდენადმე მაინც თავისუფლად გამოეთქვა აზრი რუსულად, სემინარიის კურსის დასასრულს, 12-14 წლის სწავლების შემდეგაც კი. სახელმძღვანელოების შინაარსის მექანიკური, უაზრო გაზეპირება - აი, ასეთი იყო მაშინ თითქმის მთელი სწავლება. ზუთხვის აღმოსაფხვრელად ახალმა ინსპექტორმა შემოიღო შემდეგი რადიკალური ზომა. მან გამოუცხადა მოსწავლეებს, რომ მის საგნებში სახელმძღვანელოები არ შეეძინათ, გაკვეთილები კლასში არ ჩაეწერათ, არამედ ყურადღებით მოესმინათ მისი ახსნა-განმარტება კლასში და მასალა შეეთვისებინათ მისი სიტყვებით. ის გაკვეთილს ხსნიდა მთელი სიმარტივით, ზედმეტი სიტყვებისა და გამოთქმების გარეშე, გაიმეორებდა მას რამდენიმეჯერ და შემდეგ კი იმასვე გაამეორებინებდა საუკეთესო მოსწავლეებს, ვიდრე გაკვეთილი მთლიანად არ იქნებოდა შეთვისებული. გაკვეთილების დამთავრების შემდეგ ეს მოსწავლეები, თავის მხრივ, ვალდებული იყვნენ ისევ ცოცხალი სიტყვის საშუალებით აეხსნათ გაკვეთილების შინაარსი დანარჩენი ამხანაგებისათვის კლასში შესწავლილი მასალის სრულ შეთვისებამდე. თითოეული მერხის თავში, რომელიც იტევდა 7-8 მოსწავლეს, იჯდა ერთ-ერთი საუკეთესო მოსწავლე, რომელიც პასუხისმგებელი იყო თავისი ჯგუფის წარმატებისათვის. ამ სისტემამ, მართალია, მოითხოვა პროგრამის თითქმის სანახევროდ შეკვეცა, მაგრამ სამაგიეროდ ყოველივე მნიშვნელოვანს, ყოველივე არსებითს კლასი ითვისებდა მთელი შეგნებით, ნათელი, ცოცხალი გაგებით. განსაკუთრებით მშვენიერი გავლენა მოახდინა ამან ყურადღების აღზრდაზე, რაც სკოლის უპირველესი და უმთავრესი ამოცანა უნდა იყოს. მოსწავლეებმა კარგად იცოდნენ, რომ მასწავლებლის ცოცხალი სიტყვა ერთადერთი წყაროა გაკვეთილის შესათვისებლად, რომ სახელმძღვანელოებზე არ შეიძლება არავითარი იმედის დამყარება, ამიტომ ისინი სმენად და ყურადღებად იქცეოდნენ კლასში და ეჩვეოდნენ დაძაბული ყურადღებით ყოფილიყვნენ მთელი გაკვეთილის განმავლობაში... ცოცხალი სწავლების ეს ხერხი გადაიღო ზოგმა სხვა ახალგაზრდა მასწავლებელმაც და ძველი მკვდარი ზუთხვა გაუქმდა.

მანამდე ფიზიკაც კი სახელმძღვანელოების ზუთხვით ისწავლებოდა, ყოველგვარი ფიზიკური ცდის გარეშე, ვინაიდან სემინარიაში ფიზიკის კაბინეტი ჯერ კიდევ არ იყო. ქიქოძემ დაუყოვნებლივ დაიწყო ზრუნვა ფიზიკის ისეთი სრული კაბინეტის შესაძენად, რომლის მსგავსი მაშინ თბილისში არ იყო და რომლითაც დროგამოშვებით სარგებლობდნენ საერო სასწავლებლებიც კი.

მეტიც, შეძენილ იქნა ზოგიერთი ასტრონომიული ინსტრუმენტი, რომელთა დახმარებით ინსპექტორი, მაშინდელი რექტორის არქიმანდრიტ იზრაილის მონაწილეობით, სემინარიის აივნიდან საღამოობით აწარმოებდა ასტრონომიულ დაკვირვებებს.

სემინარიაში დაიწყეს აგრეთვე მიღება საუკეთესო საერო ჟურნალებისა, იწერდნენ უახლეს თხზულებებს ცოდნის სხვადასხვა დარგიდან, რის შედეგად გონებრივი საქმიანობა მოსწავლეთა შორის ფართოდ გაჩაღდა. ყოველ საღამოს სემინარიის აივანი წარმოადგენდა გაცხოველებული დავის ასპარეზს უფროსებსა და მასწავლებლებს შორის, რომლის დროს ახალგაზრდა ინსპექტორი ხშირად ამჟღავნებდა გურულ სიფიცხეს.

ეს გონებრივი საქმიანობა, რომელიც ხშირად მიმდინარეობდა მოსწავლეთა თვალწინ, ძალიან კეთილნაყოფიერ გავლენას ახდენდა მათზე და უღვიძებდა მათ ცნობისმოყვარეობას და ინტერესს გონებრივი შრომისადმი. ამასვე დიდად შეუწყო ხელი ქიქოძის ერთ-ერთმა რუსმა მეგობარმა ა. ა. პოზდნევმა, მსოფლიოს ისტორიის ბრწყინვალე მასწავლებელმა, უპატიოსნესმა და უკეთილშობილესმა პიროვნებამ, რომელიც ღრმა პატივისცემით სარგებლობდა როგორც ქართველების, ისე რუსების მხრივ.

ქიქოძის პიროვნების გავლენას მეტად შეუწყო ხელი აგრეთვე ერთმა თვისებამ, რაც უაღრესად დიდ კეთილ გავლენას ახდენდა აღსაზრდელთა ზნეობრივ მხარეზე. მისი სიტყვა და საქმე ყოველთვის ერთი იყო. ნამდვილი გულწრფელობა და სამართლიანობა ახასიათებდა ყველა მის ქცევას, მოქმედებას და მთელ მის ცხოვრებას. მის ბაგეს ერთი არამართალი სიტყვაც კი არასოდეს წამოსცდებოდა. ერთხელ, ერთმა მოსწავლემ იცრუა სემინარიის რექტორ არქიმანდრიტ იზრაილის წინაშე. რექტორი მოსწავლეს ეუბნებოდა: „როგორ არ გრცხვენიათ, ასე რომ ცრუობთ, აიღეთ მაგალითი თქვენი ინსპექტორისაგან, რომელშიც არავითარი სიყალბე არ არის“.

წინა წლებში აღსაზრდელები ხანდახან აჯანყდებოდნენ ხოლმე, უწესობას სჩადიოდნენ, შეურაცხყოფას აყენებდნენ არა მარტო მასწავლებლებს, არამედ უფროსებსაც კი. ასე მაგალითად, სცემეს ინსპექტორ ათანასეს, რომელიც ამის შემდეგ რუსეთში გადაიყვანეს. ინსპექტორ ქიქოძის დროს ახალი წესრიგის დამყარების შედეგად კი სემინარიაში ეს უწესობანი სავსებით შეწყდა და კვლავ განახლდა მხოლოდ მას შემდეგ, რაც მან დასტოვა ინსპექტორის პოსტი ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტში საღვთო სჯულის მასწავლებლად გადაყვანის გამო, ხოლო სემინარიაში შეინარჩუნა მასწავლებლის თანამდებობა. ქიქოძის პირველი მოადგილე კი, რომელსაც სამმა თავზეხელაღებულმა მოსწავლემ უხერხულ ადგილზე წაასწრო, იძულებული იყო მიეცა მათთვის წერილობითი ვალდებულება, რომ არავის არ გარიცხავდნენ სემინარიიდან მათთან შეუთანხმებლად. ხოლო თუ რა გამხრწნელი გავლენა უნდა ჰქონოდა ამ ფაქტს სასწავლებელზე, ეს განუმარტებლადაც გასაგებია.

შემდგომ ინსპექტორს მკაცრად სცემა ერთმა მოსწავლემ, რომელიც დასტოვეს სემინარიაში, ნაცემმა ინსპექტორმა კი ინსპექტორის ადგილი დაკარგა და რუსეთში გადაიყვანეს სამონასტრო სამსახურში.

საერთოდ, გერასიმე ქიქოძის საინსპექტორო და სამასწავლებლო მოღვაწეობა, რომელიც ყოველთვის მიზნად ისახავდა მნიშვნელოვანს და არსებითს და არ ხურდავდებოდა წვრილმანებად, უაღრესად ნაყოფიერი იყო და ღრმა კვალი დასტოვა სემინარიაში. პირადად ის სარგებლობდა ყველა აღსაზრდელის დიდი მოწიწებითა და პატივისცემით, მიუხედავად მისი ერთი დიდი ნაკლისა: გურული სიფიცხის გამო ის ხანდახან დამნაშავე მოსწავლეს პირადად სასტიკად უსწორდებოდა და სჯიდა, რასაც ის სხვას არავის აპატიებდა.

კიდევ უფრო მეტი ნდობა და პატივისცემა დაიმსახურა ქიქოძემ საქართველოს მაშინდელი ეგზარქოსის, მისი მაღალი უსამღვდელოსობის ისიდორეს წინაშე, რომლის უახლოესი მრჩეველიც ის იყო.

ასევე ეპყრობოდნენ მას სემინარიის რექტორი, რუსი და ქართველი მასწავლებლები, გარდა ერთი შურიანი ქართველისა, უძლური, წმინდა გველური სიბოროტის მონისა; მხოლოდ იგი ვერ ამჩნევდა ამ ქვენა გრძნობებს ქიქოძის სახარბიელო გულისხმიერების წინააღმდეგ, რომელიც სხვას ყველას მკვეთრად ხვდებოდა თვალში, - ვერ ამჩნევდა იმიტომ, რომ თავისი თავის მიხედვით მსჯელობდა სხვებზე და სავსებით როდი იყო მოკლებული წვრილმანობასა და პატივმოყვარეობას.

სრული ოჯახური ბედნიერებით სარგებლობდა ქიქოძე დაახლოებით მხოლოდ ექვს წელიწადს. მალე მას მოუხდა დაესაფლავებინა საყვარელი ცოლი და სამი ბავშვი, რომელთა ნიჭი ანცვიფრებდა ყველას, ვინც კი მათ იცნობდა. ადვილი წარმოსადგენია, თუ რა დიდი იყო ქიქოძის მწუხარება, რომელმაც დაასამარა თავისი ოჯახური ბედნიერება ახალგაზრდობის წლებში. შეუძლებელია დავიწყება იმ უსიტყვო და ღრმა მწუხარების განსახიერებისა, როგორსაც წარმოადგენდა მღვდელი ქიქოძე, როცა იგი, სასომიხდილი და მკვდარი, იდგა სემინარიის ეკლესიაში ახალგაზრდა მეუღლის კუბოსთან. შეუძლებელია ასეთი სურათის დავიწყება: მისმა უფროსმა შვილმა, ხუთი წლის პეტიამ დედის, ძმისა და დის სიკვდილის შემდეგ, მთელი თავისი სიყვარული მამაზე გადაიტანა და მისთვის სწუხდა. როცა მამა გაკვეთილებზე იყო, პეტია მალულად მიდიოდა სახლიდან, მიირბენდა სემინარიაში, წყნარად შედიოდა კლასში, გაკვეთილის დამთავრებამდე ჩუმად იჯდა კარების ახლოს და თვალს არ აშორებდა მამას. მაგრამ მამამ ეს უკანასკნელი თავისი იმედიც დამარხა და საბოლოოდ დაობლდა.

ოჯახის დაკარგვაში მღვდელმა ქიქოძემ დაინახა განგების ხელი, რომელიც მას სულ სხვა, უფრო ფართო და ნაყოფიერი გზით წარმართავდა, რის გამო მალე აღიკვეცა ბერად საქართველოს მაშინდელი ეგზარქოსის ისიდორესა და ბევრ სხვათა გასახარებლად, რომელიც მას ახლოს იცნობდნენ და მასში ხედავდნენ საქართველოს ეკლესიის მომავალ მნათობს.

მიუხედავად თავისი 30-ზე ცოტა მეტი წლის ასაკისა და სამხრეთის მგზნებარე ტემპერამენტისა, ახალგაზრდა ბერმა, რომელიც ყოველთვის თავისი თავის სრული ბატონ-პატრონი იყო, თავიდანვე დაიწყო ისეთი მკაცრი უმწიკვლო ბერული ცხოვრება, როგორი სანიმუშო მეოჯახეც ის წინათ იყო. არქიმანდრიტმა ქიქოძემ, რომელიც განაგრძობდა თავის მეცნიერულ მუშაობას და ამთავრებდა თავის „ცდისეულ ფსიქოლოგიის საფუძვლებს“, მალე ეპისკოპოსობა მიიღო, საქართველოს ქორეპისკოპოსად (მაშინ 33 წლისა იყო) დაინიშნა, თავი მისცა უმთავრესად მქადაგებლურ მოღვაწეობას და თითქმის ყოველი წირვის დროს ისმოდა ძლიერებით, ტალანტითა და იშვიათი ცხოველმყოფელობით აღსავსე მისი ქადაგება.

ამასთან ერთად, ის დანიშნულ იქნა სამღვდელო და სადიაკვნო ადგილების მაძიებელთა გამომცდელად, რაც გამოიყენა ქართველი სამღვდელოების გონებრივი დონის ასამაღლებლად. მანამდე გამოცდები არც კი იყო, არამედ იყო მხოლოდ ძღვენი, რომელიც განაპირობებდა გამომცდელთა ნიშნებს. ადგილს ღებულობდა არა ის, ვინც მეტი იცოდა და უფრო ღირსი იყო, არამედ ის, ვისაც სახსრები ნებას აძლევდა მოეგო გამომცდელის გული.

გასაგებია, თუ რა გამხრწნელ გავლენას იქონიებდა ეს სამღვდელოებაზე, რა დამამცირებელი იქნებოდა. არქიმანდრიტმა გაბრიელმა შეიმუშავა არა რთული, მაგრამ ზუსტად განსაზღვრული საგამოცდო პროგრამა, რომელიც შეიცავდა მხოლოდ არსებითის შინაარსს; იგი მკაცრად მოითხოვდა ამ პროგრამის სრულსა და შეგნებულ ცოდნას. ამასთან ერთად, მან უჩვენა უფრო მოხერხებული და პრაქტიკული გზა ასეთი გამოცდისათვის მოსამზადებლად. ეს იყო ნასადილევს სემინარიის კლასებში ჩატარებული სამედავითნეო გაკვეთილები, რომლებსაც აძლევდნენ სემინარიის უფროსი კლასების საუკეთესო მოსწავლეები მცირეოდენი ჯილდოსათვის მედავითნეებისა და დიაკვნების მხრივ. ეს ჯილდო არ აღემატებოდა ძველი ძღვენის ღირებულებას, მაგრამ იძლეოდა საჭირო მომზადებას და არსებითი სარგებლობა მოჰქონდა სამღვდელოებისა და ხალხისათვის. ეს ღონისძიება სასარგებლო იყო სემინარიელებისთვისაც არა მარტო მატერიალური, არამედ გონებრივი მხრივაც; იგი აჩვევდა მათ საეკლესიო ამბების უბრალოდ და გასაგებად გადმოცემას, ჭეშმარიტ სარწმუნოებას და წარმოადგენდა საუკეთესო მოსამსაზედებლ სკოლას მომავალი სამრევლო მოღვაწეობისათვის. გადაჭრით უნდა ითქვას, რომ ვერც ერთი უღირსი ვეღარ ღებულობდა ადგილს, ვიდრე გამომცდელი იყო არქიმანდრიტი გაბრიელი, რომელიც გამომცდელად დარჩა საქართველოს ქორეპისკოპოსად კურთხევის შემდეგ. ასე ამაღლებდა, აცოცხლებდა და აუმჯობესებდა ის ყველაფერს, სადაც კი ხელი მიუწვდებოდა.

ეს ფაქტები ეპისკოპოს გაბრიელის ცხოვრებისა და მოღვაწეობისა იმერეთის კათედრაზე მის დანიშვნამდე, ახლანდელთან შედარებით უფრო მოკლედ და შემჭიდროებულად ნაამბობი მქონდა, მაგრამ მათ პროფესორებზე ძლიერი შთაბეჭდილება მოახდინეს. პროფესორებმა გაბრიელში დაინახეს მრავალმხრივი და ცნობისმოყვარე გონებით დაჯილდოებული, ჰუმანური გულისა და ძლიერი აქტიური ნაბისყოფის პიროვნება, აღჭურვილი ყველა მონაცემით ნაყოფიერი მოღვაწეობისათვის. ისინი განსაკუთრებით განაცვიფრა ღრმა სარწმუნოების შეთავსებამ მრავალმხრივ მეცნიერულ განათლებასთან, რაც ასე იშვიათ მოვლენას წარმოადგენს. მათ გადაწყვიტეს დაეწყოთ მასთან მიწერ-მოწერა ერთ-ერთი თავისიანის საშუალებით და, სხვათა შორის, შესთავაზეს მას დახმარება უცხო ენებზე დაწერილი საჭირო წიგნების მიწოდებით (ეპისკოპოსი გაბრიელი თავისუფლად ფლობდა ფრანგულ ენას, ესმოდა გერმანულიც თავისი მეცნიერული საქმიანობის დაუბრკოლებლივ განგრძობისათვის).

მაგრამ 1860 წელს იმერეთ-სამეგრელო-გურია-სვანეთის საეპისკოპოსო კათედრაზე დანიშვნის შემდეგ, რომელსაც მალე შეუერთდა აფხაზეთიც, ახალგაზრდა ეპისკოპოსის სამოღვაწეო სარბიელი ისე ფართო, რთული და ძნელი იყო, რომ მოითხოვდა მისი უხვად დაჯიდოებული ნატურის მთელი ძალ-ღონის დაძაბვას. მიუხედავად ამისა მან თავის მაღალ მოწოდებას ხელი მოჰკიდა მისთვის დამახასიათებელი კეთილშობილური გატაცებით და მთელი თავდადებით, ამასთან განაგრძობდა მეცნიერული საკითხების დამუშავებას, რაშიაც ის პოულობდა ჭეშმარიტ სიტკბოებას.

იმის მეოხებით, რომ განსვენებული მწყემსმთავარი 30 წლის დამოუკიდებელი საეპისკოპოსო მოღვაწეობის მანძილზე უხვად თესდა დასავლეთ საქართველოს მრავალრიცხოვან სამწყსოში მართლმორწმუნეობის, სახარების მაღალი ზნეობის, სასიცოცხლო ცოდნის თესლს, აგრეთვე მის მიერვე დაარსებული და კონტროლირებული მრავალრიცხოვანი სკოლების საშუალებით, დაუღალავი სამოციქულო ქადაგებით ქალაქებში, კიდევ უფრო ხშირად სოფლად, იმის მეოხებით, რომ იგი თავისი უმწიკვლო ცხოვრებით იძლეოდა სახარების ნამდვილი ზნეობის მაღალ მაგალითს, - მისი სამწყსო ამაღლდა ზნეობრივ-რელიგიური, გონებრივი და ეკონომიური მხრივ, რასაც ნათლად ადასტურებს ქუთაისის გუბერნიის გლეხთა მიერ რამდენიმე მილიონი მანეთის სანადელო მიწების შესყიდვა საკუთარი სახსრებით, მთავრობის დაუხმარებლად. ამ ფაქტს, სხვათა შორის, ბარონი ნიკოლაი თავის უკანასკნელ თხზულებაში თითქმის უმაგალითო მოვლენად აღიარებდა მსოფლიოს ისტორიაში. არაფერი ამის მსგავსი არ მომხდარა აღმოსავლეთ საქართველოში, რომელიც ამჟამად იმდენად ჩამორჩა ყოველმხრივ დასავლეთ საქართველოს, რამდენადაც ის მასზე მაღლა იდგა 30-40 წლის წინათ.

ეს ნაყოფიერი მოღვაწეობაა მიზეზი განსვენებულის იმ გაღმერთებისა, რასაც ასე მჭევრმეტყველურად გამოხატავს დღეს დაობლებული სამწყსო და რასაც ასე ერთხმად ადასტურებენ ყველა გაზეთის, მათ შორის „კავკაზის“ კორესპონდენტები.

დიახ, სამწყსო ფეხზე დადგა, მაგრამ თვითონ თავგანწირულ მწყემსმთავარს, რომელმაც თავისი სამოციქულო მოღვაწეობის თითქმის ოთხი ათეული წლის განმავლობაში არ იცოდა რა იყო მოსვენება, ძვირად დაუჯდა ეს. იგი ისე იწვოდა ღვთისა და მოყვასის სიყვარულით, რომ არ შეიძლებოდა ნაადრევად არ დაფერფლილიყო. ასეც მოხდა. ცნობილია, რომ მწყემსმთავარმა გაბრიელმა, მიუხედავად თავისი მაგარი ჯანმრთელობისა, სრულიად დაკარგა ძილი, გადაიქცა ჩონჩხად და გარდაიცვალა საშინლად დაღლილი.

ამგვარად, მან ზუსტად შეასრულა მხსნელის რჩევა, რომელიც მოითხოვს, რომ კეთილმა მწყემსმთავარმა თავი დასდოს მისდამი რწმუნებულ სამწყსოსათვის.

განსვენებული მღვდელმთავრის დევიზმა: „ყველაფერი - სამწყსოსათვის და არაფერი - საკუთარი თავისათვის“, მშვენიერი გამოხატულება ჰპოვა მის სულიერ ანდერძშიაც, რომლითაც მან მთელი თავისი ქონება დაუტოვა სხვადასხვა საზოგადოებრივ დაწესებულებებს და გვერდი აუარა თავის მრავალრიცხოვან ნათესავებს, მიუხედავად მათდამი მამობრივი დამოკიდებულებისა. და ეს თავისი ამაღლებული საქმიანობა მან დაასაბუთა ამაღელვებელი თავმდაბლობით, რომლითაც გამოირჩეოდა მთელი მისი ცხოვრება და მოღვაწეობა. „მე არ მეკუთვნის რა, ყველაფერი ღვთისაა“ - წარუმძღვარა წინ თავის სულიერ ანდერძს ჩვენმა სამაგალითო მღვდელმთავარმა.

დიახ, საქართველომ დაჰკარგა უკეთილშობილესი შვილი, რომელიც ფლობდა სულის იშვიათ სიდიადეს. მაგრამ მას შეუძლია თავი ინუგეშოს იმით, რომ მის წრეში ასეთ უაღრესად დაჯილდოებულ პიროვნებათა გამოვლინება მისი მომავლის საწინდარია.

ამონარიდი

ი. გოგებაშვილი. თხზულებანი ტ. III. თბ. 1954, გვ. 36-46.

გაბრიელ ეპისკოპოსი იმერეთისა. ილია თავბერიძე. 2006, გვ. 72-78.

ღმერთს ყველას ცხონება სურს - ეპისკოპოსი ილია მინიატისი

ღვთის ბრძანებით ისევე ამოდის მზე მორწმუნეთათვის, როგორც ურწმუნოთათვის. ღმერთმა ნავსაყუდელი მოაწყო როგორც კეთილმსახურთათვის, ასევე უღირსთათვის. ჯანმრთელობას, კეთილდღეობასა და პატივს ყველა ტომს ისევე მიჰმადლის, როგორც მათ, ვინც მას ეთაყვანება, ასევე - მის არმცნობლებს. თუკი ღმერთს სურს და ყველას ურიგებს იმას, რისთვისაც არ შევქმნილვართ, ანუ მიწიერს და დროებითს, მითუმეტეს ინდომებს და მისცემს ყველას იმას, რისთვისაც ვართ შექმნილი, ზეციურსა და მარადიულს. თუკი ზეციური მამა ყველაზე ფიქრობს, ე.ი. ყველასათვის სურს ცხონება. ღმერთს სურს, რომ ყველა ცხონდეს. ამიტომაც უბრძანებს მზეს ამოვიდეს ბოროტებისთვისაც და კეთილებისთვისაც; უბრძანებს წვიმას ეპკუროს ცოდვილებსაც და მართლებსაც. მაშ ასე, ღმერთს, თავისი მართლობით, მოწყალებითა და განგებულებით ყველასათვის სურს ცხონება და რამდენადაც ეს მასზეა დამოკიდებული, არავისი წარწყმედა არ უნდა, უმცირესისაც. ამას ამტკიცებს ძე ღვთისა წმინდა სახარებაში: „ესრეთ არა არს ნებაჲ მამისა თქუენისა ზეცათაჲსაჲ, რაჲთა წარწყმდეს ერთი მცირეთა ამათგანი“ (მთ. 18, 14) ის ყველას თავისკენ უხმობს და ამიტომ: „ღმერთი ღმერთთაჲ უფალი იტყოდა და უწოდა ქუეყანასა“ (ფს. 49, 1) მაღლითგან და დასაბამიდან ღაღადებდა წინასწარმეტყველთა პირით; ღაღადებდა ბოლო ჟამს ძეში, განხორციელებულ სიტყვაში, და მთელ დედამიწას ცხონებისაკენ მოუწოდა. ამიტომ, ზეციურ იერუსალიმს, სახელგანთქმულ ქალაქს ღვთისას, სამოთხეს, როგორც იხილა იოანემ აპოკალიფსში, თორმეტი კარიბჭე ჰქონდა, სამ-სამი კარი ქვეყნიერების ოთხივე მხარეს იყო მიმართული, რათა ვიცოდეთ, რომ ღმერთმა სამოთხე მთელი სამყაროსათვის განახვნა. „ღმერთი ღმერთთაჲ უფალი იტყოდა და უწოდა ქუეყანასა, რამეთუ ყოველი ადამიანის ცხონება სურს“. ეს მართლაცდა ისეთი სურვილია, რომელსაც წმინდა იოანე დამასკელთან ერთად ღვთისმეტყველთა მთელი დასი საწინაპირობოს უწოდებს; ის თავისთავად არ არის საკმარისი ადამიანის ცხონებისათვის. ის არის თითქოსდა ცეცხლოვანი სვეტი, ღამით გზას რომ უჩვენებდა ებრაელებს უდაბნოში, გიჩვენებს გზას, მაგრამ ცხონების გზაზე არ გიწვევს. ეს არის ღვთის მადლი, წინაპირობა, მაგრამ ადამიანი მას თავისი ნებით უნდა გაყვეს. ღმერთი უხმობს, მაგრამ ადამიანმა აუცილებლად უნდა ისმინოს მისი. ღვთის ნება მხოლოდ ერთი ფრთაა, აუცილებელია მეორე ფრთა, ჩვენი ნება, რათა ზეცაში ავფრინდეთ. ნება ღვთისა და ადამიანის ნება შეადგენენ განჩინებას. ღმერთს უნდა, ხოლო თუკი უნდა ადამიანსაც, ის უკვე განჩინებულია. თავდაპირველად ღმერთმა ადამიანი თავისუფალი შექმნა, მის საკუთარ ნებასვე მიანდო, არ სურს მის თავისუფლებაზე რაიმე ზეწოლა. ყოვლადძლიერია უფალი თავისი ხელისუფლებით. ყოვლადძლიერია ადამიანიც საკუთარ თავისუფლებაში. სხვაობა იმაში მდგომარეობს, რომ ღმერთი ყველაფერს აკეთებს, რაც სურს და ამაში მას ვერანაირი ძალა აღუდგება, ადამიანი კი არ აკეთებს იმას, რაც არ სურს და ვერც ვერაფერი აიძულებს. შეუძლებელია, რომ ღმერთმა არ აღასრულოს ის, რაც სურს; ასევე შეუძლებელია, რომ ადამიანმა ქმნას მისთვის არასასურველი, ამიტომ, ისევე, როგორც ადამიანს არ ძალუძს ცხონება ღვთის მადლის გარეშე, ასევე არ ძალუძს ღმერთს აცხონოს ადამიანი მისი თავისუფალი ნების გარეშე. „მადლი, თუმცა ის მადლია, მხოლოდ მსურველებს აცხონებს“ - ამბობს ღვთაებრივი ოქროპირი. ღვთისმეტყველის სიტყვით, ცხონება, ჩვენი და ღვთის საქმე უნდა იყოს. დედამიწას აწვიმს, მაგრამ მიწა ნაყოფს არ მოიწევს, თუ მასზე მიწათმოქმედმა არ იმუშავა. მზე ყველგან ანათებს, მაგრამ ვისაც მისი დანახვა უნდა, თვალი უნდა გაახილოს. მაშასადამე, ღმერთი მადლსა და შეწევნას მოგვმადლის, მაგრამ ამ მადლს უნდა ახლდეს, ხოლო ღვთაებრივ შეწევნასთან ერთად უნდა თანაიქმოდეს ნება კაცისა. უფალს ნოეს გადარჩენა უნდა წარღვნისაგან, რომელშიც მთელი მსოფლიო დაიღუპა, მაგრამ მოითხოვს, რომ მან კიდობანი თავისი ხელით ააშენოს. უნდა ნეემანის განკურნება კეთრისაგან, მაგრამ მოითხოვს, რომ ნეემანი წავიდეს და იორდანეში თავად განიბანოს; უნდა უსინათლოსთვის თვალის ახელა, მაგრამ მოითხოვს, რომ ის თვითონ წავიდეს სილოამის საბანელთან და განიბანოს. ღმერთს ყველა ადამიანის ცხონება სურს, მაგრამ მოითხოვს, თავის ცხონებას თითოეულმა ხელი შეუწყოს. ადამიანი თავისუფალია და თვალწინ არჩევანი აქვს: წყალი და ცეცხლი, სიცოცხლე და სიკვდილი. ადამიანი გონიერია, მას გონება მართავს: მას შეუძლია განასხვაოს სიკეთე ბოროტებისაგან, ნათელი ბნელისაგან. თითოეულ ადამიანს გულზე ბუნებითი სჯული აქვს დაწერილი, რომელიც ცხონებისაკენ მიმავალ ჭეშმარიტ გზას უჩვენებს. მაშ ასე, რა არის საჭირო წინასწარ განსაზღვრისათვის (განჩინებისათვის), თუ არა ღვთის მადლი, სრულად მოწვდილი, და თავისუფალი ნება ადამიანისა? ღმერთს ყველას ცხონება სურს; თუკი სურს ადამიანსაც, მაშასადამე ის ცხონდება.

ამწუხრებს თუ არა ჩვენი ცოდვები ღმერთს? - მიტროპოლიტი კალისტე უეარი

ამწუხრებს თუ არა ჩვენი ცოდვები ღმერთს? ისიც იტანჯება როდესაც ჩვენ ვიტანჯებით? შეგვიძლია თუ არა ვუთხრათ ადამიანს, რომელიც იტანჯება: „თვით ღმერთი, სწორედ ამ წუთში იტანჯება იმით, რითაც შენ და ამარცხებს შენს ტანჯვას“?

პირველი საუკუნეების ეკლესიის მამები მტკიცედ იცავდნენ აზრს ღმერთის ტრანსცენდენტულობის, მისი „უვნებელობის“ შესახებ. ეს ნიშნავს, რომ მაშინ, როდესაც ღმერთის მიერ შექმნილი ადამიანი შეიძლება იტანჯებოდეს, თვით ღმერთი - არასოდეს. ხომ არ შეგვიძლია ვთქვათ ამ საკითხის შესახებ უფრო მეტი ისე, რომ არ უარვყოთ პატრისტიკულისწავლება? ძველ აღთქმაში, ქრისტეს განკაცებამდე დიდი ხნით ადრე, ღმერთის შესახებ წერია: „ვეღარ აიტანა მისმა სულმა ისრაელის ტანჯვა“ (მსაჯულნი 10:16). სხვაგან, ძველ აღთქმაში ღმერთი ამბობს: „განა ჩემი ძვირფასი შვილი არ არის ეფრემი? ჩემი ნებიერი ბავშვი არ არის? რამდენჯერ ვახსენებ, იმდენჯერ თვალწინ მიდგას, ამიტომაც შიგანი მეწვის მის გამო“ (იერემია 31:20). „როგორ გაგიმეტო, ეფრემ? როგორ გაგწირო ისრაელ?... გადამიბრუნდა გული, ერთიანად ამიტანა სიბრალულმა“ (ოსია 11:8). თუ ეს ციტატები საერთოდ რამეს ნიშნავს, უნდა ნიშნავდეს იმას, რომ ღმერთი განკაცებამდეც კი თავისი ქმნილების ტანჯვის უშუალო თანამონაწილეა. ჩვენი საცოდაობა ღმერთში მწუხარებას იწვევს, მისი ცრემლები ადამიანისას უერთდება. აპოფატიკური მიდგომისადმი პატივისცემა, რა თქმა უნდა, გვაიძულებს ფრთხილად ვიყოთ ღმერთისადმი ადამიანური გრძნობების უხეშად და არაკვალიფიციურად მიკუთვნებისას, მაგრამ იმის თქმის უფლება მაინც გვაქვს, რომ „სიყვარული სხვების ტანჯვას ითავისებს“, წერია წიგნში - „სულით გლახაკების შესახებ“. თუ ეს მართალია ადამიანური სიყვარულის შემთხვევაში, მაშინ რამდენად მართალი იქნება ეს საღმრთო სიყვარულის შესახებ. რადგან ღმერთი სიყვარულია და სამყაროს შექმნა სიყვარულის აქტია, რადგან ღმერთი პიროვნულია და ეს კი გაზიარებას გულისხმობს, ის არ არისინდიფერენტული დაცემული სამყაროს მწუხარებების მიმართ. თუ მე, ადამიანი, არ ვარ შეძრული სხვისი ტკივილების გამო, მაშინ რაში გამოიხატება ჩემი მისდამი სიყვარული? აქედან უეჭველად გამომდინარეობს, რომ ღმერთი ითავისებს ქმნილების ტკივილს.

ჭეშმარიტად ნათქვამია, რომ ღმერთის გულში ჯვარი მანამ იყო, სანამ ის იერუსალიმის გარეთ აღიმართებოდა და თუმცა ხის ჯვარი ჩამოხსნეს, ღმერთის გულში ჯვარი კვლავ რჩება. ეს არის ტკივილისა და გამარჯვების ჯვარი - ორივე ერთად. ისინი, ვისაც ამის დაჯერება შეუძლია, აღმოაჩენენ, რომ მათი სიხარული მწუხარებასთანაა შეზავებული და ადამიანურ დონეზე ეზიარებიან გამარჯვებული ტანჯვის საღმრთო გამოცდილებას.

ხშირად ადამიანურ კეთილგონიერებას ვკარგავთ - იღუმენი პეტრე მეშჩერინოვი

გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ ყველაზე ძნელია იყო უბრალოდ ნორმალური, წესიერი, საღად მოაზროვნე და ზნეობრივი ადამიანი. სწორედ ამისათვისაა ასკეტური გმირობა და ღვაწლი. ასეთად უნდათ, რომ გვხედავდნენ ქრისტიანებს გარეშე ადამიანები, განსაკუთრებით ახლა, როდესაც თანამედროვე საზოგადოება ამგვარი თვისებების უდიდეს დეფიციტს განიცდის. ჩვენ კი, როცა ვხდებით მართლმადიდებლები და ვიბნევით ასკეტური დამწერლობის გაუვალ ტევრში, შეძენის მაგივრად ვკარგავთ ამ თვისებებს. ჩვენ გვაინტერესებს იესოს ლოცვის სიღრმეები, აბსოლუტური მორჩილება, მისტიკური სულიერება, ტიბიკონური მარხვა და ა.შ. მაგრამ ცაში ამ ფრინველების დევნაში გართულები, ხშირად ჩვეულებრივ ადამიანურ კეთილგონიერებას ვკარგავთ და გვემართება ის, რაც წმიდა ბასილი დიდმა მრავალი წიგნის წაკითხვის შემდეგ მონასტერში წასულ ერთ მაღალჩინოსანს უთხრა - შენ სენატორობაც დაკარგე და ვერც ბერი გახდიო.

თავისუფლების ქრისტიანული გაგება - პროტოპრესვიტერი ალექსანდრე შმემანი

რომელ თავისუფლებაზე, რისგან გათავისუფლებაზე საუბრობს სახარება და გვაუწყებს ქრისტე? აქ თავისუფლება უპირისპირდება მონობას, მონობაში კი, პირველ რიგში და უწინარესად იგულისხმება ცოდვისა და სიკვდილისათვის ადამიანის დამონება. ისევ და ისევ, ჩვენთვის, რომლებსაც უკეთეს შემთხვევაში ცოდვა მიგვაჩნია ამა თუ იმ წესის დარღვევად, სჯულის ამ თუ იმ სახის დარღვევად, ცოდვისადმი ადამიანის დამონების ეს იდეა უბრალოდ გაუგებარია. ჩვენგან აშკარა უმრავლესობა თავს გრძნობს არცთუ ცუდ ადამიანად, სხვებზე არც ცუდად და არც კარგად, როგორც ჩვეულებისამებრ ვამბობთ ხოლმე. რაც შეეხება ნაკლოვანებებს, ამა თუ იმ პატარა ცოდვებს, სინდისთან გარიგებებს, ნორმალურად მივიჩნევთ. ვის არ მოსდის ეს, ყველანი ადამიანები ვართ, კაცნი ვართ, უმწეონი და ცოდვილნი. და მაინც, სულაც არ ვართ ცუდები. საჭიროა კი საუბარი, რომ თვითკმაყოფილებისა და ზნეობრივი მინიმალიზმის ამ ატმოსფეროში, ქრისტიანობა ჭეშმარიტი ძალით ვერ ჟღერს, ვერ მოქმედებს და მას არ აქვს აზრი, და თუ აქვს, არა ის, რაც სახარებაშია, არამედ ის, რასაც ჩვენ ვაწერთ სახარებას. რადგან ცოდვაში ქრისტიანობა გულისხმობს არა ამა თუ იმ შეცოდებას, ნაკლოვანებას, და, შესაძლოა, არა თვით დაცემას, არა, ქრისტიანობა ცოდვაში გულისხმობს სწორედ იმ შინაგან განდგომას ღმერთისაგან, მისი ჭეშმარიტებისაგან და სულიერი კანონისაგან, რომელიც, პირველ რიგში, გამოიხატება ჩვენი ამ თვითკმაყოფილებით, ზნეობრივი მინიმალიზმით.

ცოდვა იმაში კი არაა, რომ ვეცემით და ვცოდავთ, არამედ იმაში, რომ უკვე ვეღარ ვამჩნევთ ნამდვილ დაცემას, ვერ ვამჩნევთ თვით ჩვენი „ნორმალური“, „ჩვეულებრივი“ ცხოვრების დაცემულობას. და საკმარისია შევადაროთ ეს ჩვენი მცირე თვითკმაყოფილება და ცოდვის ეს პატარა აღიარება ცოდვის იმ განცდას, სინანულისა და შენდობის იმ ღაღადს, რომელიც ბიბლიის თითქმის ყოველი ფურცლიდან იღვრება, რათა დავრწმუნდეთ ჩვენ შორის გამაოგნებელ, ძირეულ განსხვავებაში. მოკლედ რომ ვთქვათ, ჩვენ არ ვგრძნობთ და არ ვაცნობიერებთ ცოდვისადმი ჩვენს მონობას, ცოდვის მიერ ჩვენს დამონებას, და ამიტომ არც მისგან გათავისუფლება გვსურს. როგორც გალიაში დაბადებული ფრინველი გალიიდან არ გაფრინდება თავისუფლებაში, თუნდაც გაიღოს გალიის კარი, ასევე უკვე ვეღარ ვგრძნობთ, რომ მთელი ჩვენი ცხოვრება დაჩეხილია, მოწამლული და დამახინჯებულია ცოდვით, რომ ჩვენ არ ვართ ისინი და ისეთნი, როგორებიც შეიძლება ვყოფილიყავით და როგორებიც უნდა ვიყოთ. და იგივე შეიძლება ითქვას სიკვდილისადმი ადამიანის დამონებაზე. როგორც არ უნდა გვეშინოდეს სიკვდილის, როგორადაც არ უნდა ვძრწოდეთ მის წინაშე, მას ვთვლით კანონიერ და ნორმალურ მოვლენად, ბუნების ერთ-ერთ ყბადაღებულ კანონად, რომელშიც სიბრძნის ძიებას გვასწავლიან კიდეც და რომლისადმი დამორჩილებისაკენ მოგვიწოდებენ ყოველთვის. ადამიანი მოკვდავია. მორჩა. უსიამოვნოა, მაგრამ ვერაფერს იზამ. დაემორჩილე და შეურიგდი, და, ამასთანავე, ილაპარაკე არავისთვის საჭირო სიტყვები სიმშვიდესა და დასვენებაზე. მაგრამ მაშინ როგორღა გავიგოთ სახარების კეთილუწყება იმის შესახებ, რომ „უკანაჲსკნელ მტერი იგი განქარდეს სიკუდილი“ (1 კორინთელთა, 15:26)? და რომ სწორედ ადამიანის ამ საშინელი მონობისაგან გასათავისუფლებლად მოვიდა ქრისტე? რა ვუყოთ მონებს, რომლებიც ისე შეეჩვივნენ თავიანთ მონობას, რომ უკვე აღარც კი გრძნობენ თავიანთ მდგომარეობას, როგორც მონობას, რომ მათ არც კი იციან, რანი უნდა ყოფილიყვნენ ისინი, და რომ ისინი თავისუფალნი იყვნენ? რა ვუყოთ მონებს, რომლებმაც დაივიწყეს რა ნამდვილი თავისუფლება, სათამაშოებით თამაშობენ და ამას თავისუფლებას უწოდებენ მსგავსად იმისა, ციხის ერთი კამერიდან მეორე კამერაში გადასვლას გათავისუფლება რომ უწოდო? 

მაგრამ, აი, ქრისტიანობა ამბობს: სანამ ადამიანი დამონებულია ცოდვისა და სიკვდილის მიერ, სანამ ადამიანი ურიგდება ცოდვასა და სიკვდილს და ვერც კი განიცდის მათ როგორც საშინელ და წარუვალ მონობას, ილუზორული და უშინაარსოა ყოველგვარი ადამიანური მსჯელობანი ნებელობის შესახებ. და საქმე ეხება მხოლოდ უფრო გრძელ ან მოკლე ჯაჭვს, რომლითაც მიბმულნი ვართ იგივე ბოძს, იგივე მონობას. და ამიტომ მხოლოდ ამასთან მიმართებით, ამ მონობასთან მიმართებით შეიძლება შევიმუშავოთ თავისუფლების ცნება. რადგან ქრისტიანობისათვის ეს ცნება ნიშნავს არა დროებით გათავისუფლებას ამა თუ იმ დამოკიდებულებისაგან, არამედ, უწინარესად, ადამიანის ცნობიერების ძირეულ და შინაგან შეცვლას, და ამიტომ, ადამიანის მთელი სიცოცხლის შეცვლასაც. ქრისტიანობისთვის ამ გარეგან თავისუფლებას, უფრო სწორად, იმას, რასაც ჩვენ თავისუფლებას ვუწოდებთ და რაც ყოველთვის დროებითი და წარმავალია, არ აქვს არავითარი აზრი ადამიანის შინაგანი გათავისუფლების, თავისუფლებისაკენ სწრაფვის, მისი თანდაყოლილი თვისების დაბრუნების გარეშე. რადგან სწორედ თავისუფლების ამ უნარმა, ნამდვილი თავისუფლების წყურვილმა, ცოდვისა და სიკვდილისაგან თავისუფლებამ დაამსხვრია ადამიანში ის მონობა, რომელზედაც ეს-ესაა ვსაუბრობდით. ამიტომ, სანამ თავისუფლების ამ ქრისტიანულ ცნებას გამოვიყენებთ ჩვენი მიწიერი რეალობისა და საჭიროების მიმართ, საჭიროა მთელი სისრულით გავიგოთ სახარების კეთილუწყება იმის შესახებ, ვინც ავლენს თავისუფლებას.

ცხონება არის უფლის დარი სიყვარულის მოპოვება - ბერი ერმოლაოსი

ცხონება არის ღვთიური სიყვარულის, უფლის დარი სიყვარულის მოპოვება. ღმერთმა ჩვენ მხოლოდ ამისთვის გაგვაჩინა. უფალმა განგვისაზღვრა სიყვარულის ის ჩარჩო, რომლის ფარგლებში მყოფი ყოველი ადამიანი ცხონდება. ამ ჩარჩოს ქვედა ზღვარია ის მდგომარეობა, როცა ადამიანი სხვა ადამიანს არ უკეთებს იმას, რაც არ უნდა რომ მას გაუკეთონ. თუ ადამიანი ამ ზღვარს ქვემოთ ჩამოსცილდა, ის არ არის ქრისტიანი, თუნდაც მონათლული იყოს და ეკლესიური ცხოვრებით ცხოვრობდეს. ზედა ზღვარზე კი უფალმა თავისი მოქმედებით მიგვითითა, როცა ადამიანებისადმი სიყვარულის გამო ნებაყოფლობით მათთვის საკუთარი სიცოცხლე მსხვერპლად შესწირა. 

თუ ადამიანი შეძლებს თავისი ცხოვრების განმავლობაში ამ ორ ზღვარს შორის დარჩეს, ან უფრო ზუსტად, მთელი თავისი ნებისყოფით შეეცდება ქვედა ზღვარიდან ზედასკენ ამაღლდეს, ის აუცილებლად  ცხონდება. რაც უფრო ახლოს იქნება ის ზედა ზღვართან თავისი გარდაცვალების მომენტში, მით უფრო ახლოს იქნება ის უფალთან ცათა სასუფეველში და მით მეტი იქნება მისი ნეტარება. ნეტარება კი უფალთან სიყვარულში მარადიული თანაზიარობის სიხარულია. 

ამ გრანდიოზულ გრძნობას რომ ვეღირსოთ, უკვე აქ, ამ დედამიწაზე მთელი ნებისყოფის დაძაბვით უნდა ვესწრაფოთ ვისწავლოთ თავდადებული, ქრისტესმიერი სიყვარული. ყველაზე დიდი ბარიერი, რომლის გადალახვა ამ გზაზე მოგვიწევს, ეს ჩვენი ეგოიზმია, სწორედ ის სპობს იმ  სიყვარულის მარცვალს, რომელიც ჩვენში უფლის მადლით არის დაბადებიდან ჩადებული, სწორედ ის არის ჩვენი გულბოროტების დედა. ეს ურთულესი ამოცანაა და მისი გადაწყვეტა მხოლოდ დიდი ნებისყოფის ადამიანებს ძალუძთ. სწორედ ამიტომ სძულს ისინი დანარჩენ კაცობრიობას და, როგორც ქრისტეს, ჯვარს აცვამს მათ. დიახ, ვინც ესწრაფის მოიპოვოს ქრისტესმიერი სიყვარული, ამქვეყნად განწირულია სატანჯავად, მაგრამ ჯილდო, რომელიც მას ელოდება მარადისობაში ენითაუწერლად დიდია - მარადიული გაერთიანება ღვთის სიყვარულში ანუ ცხონება!

ათონის მთაზე მოღვაწე ქართველი ბერი ერმოლაოსი (ჭეჟია)

წყარო

ფარისევლობის შესახებ - წმ. ეგნატე ბრიანჩანინოვი

დავაკვირდეთ უფალ იესო ქრისტეს ხასიათს: დავინახავთ, რომ მისთვის მოყვასის ცოდვები, თუნდაც ძალიან მძიმე, არასოდეს ყოფილა დამაბრკოლებელი; ასევე, მთელ სახარებაში ვერსად შევხვდებით მოციქულთა დაბრკოლების მაგალითს. ფარისევლებისთვის კი ყველაფერი დამაბრკოლებელია, დამაბრკოლებელია თვით ყველაზე სრულყოფილი, განკაცებული ღმერთი; იმდენად დამაბრკოლებელია, რომ მსჯავრს დებენ მას, როგორც დამნაშავეს, სამარცხვინო სიკვდილით კლავენ, მაცხოვარს ორ ავაზაკს შორის კიდებენ ჯვარზე! აქედან თავისთავად გამოდის დასკვნა, რომ დაბრკოლებისაკენ მიდრეკილება არის სულის მძიმე სნეულება, ფარისევლობის ნიშანი.

ფარისევლობის სენით შეპყრობილი კარგავს სულიერ წარმატებას. მყარია მისი გულის ნიადაგი, არ მოაქვს მოსავალი. სულიერი ნაყოფიერებისათვის კი აუცილებელია სინანულით დამუშავებული გული: დარბილებული, ლმობიერებითა და ცრემლებით მორწყული. წარმატების დაკარგვა უკვე არსებითი დანაკარგია! მაგრამ ფარისევლობისგან შობილი ზიანი სულის უნაყოფობით როდი მთავრდება: მომაკვდინებელ სნეულებას ხშირად დამღუპველ შედეგებამდე მივყავართ. ფარისევლობა არა მარტო უნაყოფოს ხდის ადამიანის კეთილ საქმეებს, არამედ ბოროტებად აქცევს მათ სულისთვის და ხდება ღმრთის წინაშე მისი განსჯის მიზეზი. უფალმა ეს აღწერა იგავში მეზვერისა და ფარისევლის შესახებ, რომლებიც ერთად ლოცულობდნენ ტაძარში (ლუკ. 18). ფარისეველი თავის თავში ვერ ხედავდა სინანულის, გულის შემუსრვილების მიზეზს, პირიქით, ფიქრობდა, რომ შეეძლო თავიც მოეწონებინა და კმაყოფილიც ყოფილიყო. მან იცოდა, რომ მარხვას ინახავდა, მოწყალებას გასცემდა, მაგრამ ვერ ამჩნევდა იმ ნაკლოვანებებს, რომლებსაც სხვებში ხედავდა (ანდა ეგონა, რომ ხედავდა) და რომლებიც აბრკოლებდა. ვამბობ, ეგონა, რომ ხედავდა-მეთქი, რადგან დაბრკოლებას დიდი თვალები აქვს: იგი იმ ცოდვებსაც ხედავს მოყვასში, რომლებიც მას საერთოდ არ გააჩნია და რომლებიც ფარისევლის მზაკვრულმა წარმოსახვამ შექმნა.

ფარისეველი, იტყუებს რა თავს, მადლობას სწირავს ღმერთს თავისი სულიერი მდგომარეობისათვის. თავის ამპარტავნებას იგი ფარავს (და ისიც ემალება მას) ღმრთისადმი მადლიერების ნიღაბქვეშ. იმის გამო, რომ ზერელე წარმოდგენა აქვს სჯულზე, ფარისეველს ეჩვენება, რომ იგი სჯულის აღმასრულებელია და სათნოა ღმრთისათვის. მას ავიწყდება, რომ უფლის მცნება, მეფსალმუნის თქმით, „ფართო არს ფრიად“ და „ცაჲ არაწმიდა არს მის წინაშე“ (იობ. 15, 15), რომ ღმერთისთვის არ არის სათნო მსხვერპლი, თვით განსაკუთრებული მსხვერპლიც კი, თუ მას თან არ ახლავს და არ შეეწევა გული დამდაბლებული; რომ საღმრთო სჯული გულში უნდა ჩაინერგო, თუ გსურს, რომ ჭეშმარიტი, ნეტარი, სულიერი სიმართლე მოიპოვო. ამ სიმართლის განცდა კაცის გულში სულის სიგლახაკის განცდით იწყება.

თავმომწონე ფარისეველი ფიქრობს, რომ ღმერთს მადლობს და ადიდებს, როდესაც მიმართავს: „ღმერთო, გმადლობ შენ, რამეთუ არა ვარ ვითარცა სხვანი კაცნი მტაცებელ, ცრუ და მემრუშე“ (ლუკ. 18, 11). ფარისეველი ჩამოთვლის აშკარა ვნებებს, რომლებიც ყველასათვის თვალსაჩინო შეიძლება იყოს, მაგრამ სულიერ ვნებებზე: ამპარტავნებაზე, მზაკვრობაზე, სიძულვილზე, შურზე, პირმოთნეობაზე სიტყვასაც არ ამბობს. არადა, სწორედ მათგან შედგება ფარისეველი! მათ მოაქვთ სულისთვის სიბნელე და სიკვდილი, ისინი ართმევენ მას სინანულის უნარს! ისინი შრეტენ მოყვასისადმი სიყვარულს და შობენ დაბრკოლების განცდას გულგრილობით, ამპარტავნებითა და სიძულვილით აღსავსეს!

ამაო დიდებით შეპყრობილ ფარისეველს ჰგონია, რომ მადლობას სწირავს ღმერთს თავისი კეთილი საქმეებისათვის, მაგრამ ღმერთი პირს იბრუნებს მისგან და საშინელი მსჯავრი გამოაქვს: „რომელმან აღიმაღლოს თავი თვისი, იგი დამდაბლდეს“ (ლუკ. 18, 14). როდესაც ფარისევლობა გაძლიერდება და განმტკიცდება, მთლიანად მოიცავს სულს, მაშინ კი საშინელ ნაყოფს ისხამს. არ არსებობს უსჯულოება, რომლის წინაშეც ის უკან დაიხევს. ფარისევლებმა გაბედეს სული წმიდის გმობა, ფარისევლებმა გაბედეს ეშმაკეული ეწოდებინათ იესო ქრისტესთვის; ფარისევლებმა მისცეს თავს იმის მტკიცების უფლება, რომ სოფლად მოსული მაცხოვარი საშიშია იუდეველთა საზოგადოებრივი კეთილდღეობისა და სამოქალაქო ყოფისათვის. და რისთვის დასჭირდათ მთელი ეს ჩახლართული გამონაგონები? იმისთვის, რომ გარეგნული სამართლიანობის, კანონების, რელიგიის, საზოგადოების დაცვის ნიღაბქვეშ სისხლით დაერწყულებინათ თავიანთი უძღები გაბოროტება, სისხლი მიეტანათ შურისა და ცუდმედიდობის საკურთხეველზე, რათა ღმერთის მკვლელობა აღესრულებინათ. ფარისევლობა საზარელი სულიერი შხამია, საშინელი სულიერი სნეულებაა. ვცადოთ ფარისევლის კონტურების მოხაზვა სახარების მიხედვით, რათა ყოველმა, ვინც ამ საშინელ, საზარელ გამოსახულებას დაინახავს, გულმოდგინედ დაიცვას თავი უფლის ბრძანებისამებრ: „ეკრძალენით ცომისაგან ფარისეველთაჲსა“ (მათ. 16, 6), ანუ მათი აზროვნების წესისაგან, კანონებისაგან, მთელი ფარისევლური განწყობისაგან.

ფარისეველი, კმაყოფილდება რა რელიგიის გარეგნული წეს-ჩვეულებების შესრულებით და ზოგიერთი ხილული კეთილი საქმით, რომლებიც არც წარმართთათვის არის უცხო, მონურად ემსახურება ვნებებს, ოღონდ მუდმივად ცდილობს მათ დამალვას, უმეტესწილად თვითონაც ვერ ხედავს მათ საკუთარ თავში, და ეს ვნებები იწვევენ მასში სრულ სიბრმავეს ღმერთისა და მთელი საღმრთო სწავლების მიმართ. საკუთარ თავში სულიერი ვნებების მოქმედების შეცნობას ანუ ხედვას სინანული იძლევა, მაგრამ ფარისეველი მიუწვდომელია სინანულის გრძნობისათვის. როგორ უნდა შეიმუსროს, როგორ უნდა განიმსჭვალოს ლმობიერებით, როგორ უნდა დამდაბლდეს გული, რომელიც კმაყოფილია საკუთარი თავით? და რაკიღა სინანული არ ძალუძს, მას არც ღმრთის მცნებათა ნათლის ხედვა შეუძლია, რადგან სწორედ ისინი განანათლებენ გონების თვალს. ფარისეველი თუმცა კი კითხულობს წმ. წერილს, თუმცა კი ხედავს მასში ამ მცნებებს, მაგრამ იმდენად არის დაბრმავებული, რომ ვერც კი ამჩნევს მათ: ისინი ვერ ხვდებიან მისი თვალთახედვის არეში, და ფარისეველი მათ თავისი უაზრო, მახინჯი ნააზრევით ცვლის. რა შეიძლება იყოს უფრო უცნაური და შეუსაბამო, ვიდრე ფარისევლის ეს მსჯელობა, სახარებაში მოყვანილი? „რომელმან ფუცოს ტაძარსა ამას, არარაჲ არს, ხოლო რომელმან ფუცოს ოქროსა მას ტაძრისასა, ჯერარს“ (მათ. 23, 16).

ყველაზე დაფარული სულიერ ვნებებს შორის ცუდმედიდობაა. ეს ვნება ყველა სხვაზე მეტად ინიღბება ადამიანის გულის წინაშე, ისეთ სიამოვნებას გვრის მას, რომ კაცს ხშირად სინდისის სიმშვიდედ, საღმრთო ნუგეშინისცემად წარმოუდგება. სწორედ ცუდმედიდობის ცომით არის მოზელილი ფარისეველი. იგი ყველაფერს აკეთებს კაცთაგან დიდების მისაღებად. მას უყვარს, როდესაც მისი მოწყალებაც, მარხვაც, ლოცვაც მოწმეთა წინაშე ხდება, არ ძალუძს იყოს ქრისტეს მოწაფე, რომელიც თავის მიმდევრებს უბრძანებს, არად ჩააგდონ კაცთაგან მიღებული დიდება და შეურაცხყოფის, ნაკლულევანების, განსაცდელების გზით იარონ. ჯვარი ქრისტესი ფარისევლისათვის დაბრკოლებაა. მას სჭირდება ალექსანდრე მაკედონელის ან ნაპოლეონის მსგავსი მესია, დიდებით გარემოსილი, ნადავლით სავსე დამპყრობელი!

მსგავსი წერილი: ვინ იყვნენ ფარისევლები და მწიგნობრები?

გზა ბედნიერებისკენ - წმ. ნექტარიოს ეგინელი

არაფერია წმინდა გულზე უფრო სასურველი, რადგან ასეთი გული ღვთის საყდარი ხდება. არის კი რაიმე უფრო დიდებული, ვიდრე საყდარი ღვთისა? რა თქმა უნდა, არა. მათ შესახებ, ვისაც წმინდა გული აქვს, უფალი ამბობს: „დავიმკვიდრო და ვიქცეოდი მათ შორის და ვიყო მე მათა ღმერთ და იგინი იყვნენ ჩემდა ერად.“ (2 კორ. 6,16). ამგვარად, ვინაა ასეთ ხალხზე უფრო ბედნიერი? და რომელი სიკეთე აკლიათ მათ? განა სულიწმიდის ყველა ნიჭი მათ ნეტარ სულებში არ არის? რაღა შეიძლება აკლდეთ მათ? არაფერი, ჭეშმარიტად არაფერი! რადგან მათ გულში იმყოფება უდიდესი სიკეთე - თავად ღმერთი!

რამდენად ცდებიან ისინი, ვინც ბედნიერებას საკუთარი თავის გარეთ ეძებს - უცხო ქვეყნებსა და მოგზაურობაში, სიმდიდრესა და დიდებაში, დიდ სამფლობელოებსა და სიტკბოებაში, სიამოვნებაში, სიუხვესა და  უსარგებლო საგნებში, რომელთაც მწარე დასასრული აქვთ. საკუთარი გულის გარეთ ბედნიერების კოშკის აგება იგივეა, რაც სახლის აშენება იმ ადგილას, რომელიც მიწისძვრისგან მუდმივად ირყევა. ასეთი შენობა ძალიან მალე შეიმუსრება.

ბედნიერება ჩვენშია, და ნეტარია, ვინც მიხვდა ამას. გამოიკვლიეთ თქვენი გული და დაუკვირდით მის სულიერ მდგომარეობას. იქნებ ღვთის წინაშე კადნიერებაა დაკარგული? იქნებ სინდისი გვამხელს უფლის მცნებების დარღვევის გამო? იქნებ ის გვამხელს უსამართლობის, სიცრუის, ღვთისა და მოყვასის წინაშე მოვალეობის შეუსრულებლობის გამო? გამოიძიეთ, იქნებ ბოროტებამ და ვნებებმა აავსო თქვენი გული; იქნებ ის მრუდე და გაუვალი გზებისკენ მიიდრიკა.

სამწუხაროდ, ვინც საკუთარი გული უყურადღებოდ დატოვა, მან ყველა სიკეთე დაკარგა და მრავალ სიავეს ეწია; განაგდო სიხარული და აივსო სიმწარით, მწუხარებითა და  სულიერი სივიწროვით; განაგდო მშვიდობა და შეიძინა დათრგუნვილობა, მოუსვენრობა და ძრწოლა; განაგდო სიყვარული და შეიძინა სიძულვილი; და საბოლოოდ, განაგდო სულიწმიდის ყველა ნიჭი და ნაყოფი, რაც ნათლობისას შეიძინა, და დაუახლოვდა ყველა ბოროტმოქმედებას, რომლებიც ადამიანს საცოდავად და დაწყევლილად აქცევენ.

ყოვლადმოწყალე ღმერთს ჩვენთვის, ყველასთვის ბედნიერება სურს, ამ ცხოვრებაშიც და მომავალშიც. ამისთვის თავისი წმინდა ეკლესია დააარსა, რათა განგვწმინდოს მან ცოდვებისაგან, შეგვარიგოს ღმერთთან და მოგვანიჭოს ზეციური კურთხევა.

ეკლესია ყოველთვის მზადაა გულში ჩაგვიკრას. მივისწრაფოთ მისკენ ყველამ, ვისაც დამძიმებული გვაქვს სინდისი. მივისწრაფოთ - და ის იტვირთავს ჩვენი ტვირთის სიმძიმეს, გვიბოძებს ღვთის წინაშე კადნიერებას და აავსებს ჩვენს გულებს ბედნიერებითა და ნეტარებით.

ასეთია ნიმუში ანტიქადაგებისა - იღუმენი პეტრე მეშჩერინოვი

ისევე, როგორც ყოველი ადამიანი ერთმანეთისაგან განსხვავდება და ყველას თავისი შესაძლებლობა აქვს, გარეგნული ეკლესიურობისა და ეკლესიის დისციპლინარული ნორმებიც თითოეულისათვის ინდივიდუალური უნდა იყოს. ეკლესიის არსი იმაში კი არ არის, რომ ყველასათვის საერთო „ჩარჩოებში“ მოათავსოს ადამიანი, არამედ მან გონივრულად და ინდივიდუალურად ისარგებლოს იმ საშუალებებით, რაც ეკლესიას აქვს და იპოვოს თავისი გზა ქრისტესაკენ. ამაში ვლინდება ეკლესიისათვის დამახასიათებელი უდიდესი პატივისცემა პიროვნებისადმი, მისი თავისუფლებისადმი და მისდამი ნდობა. ჩვენთან, სამწუხაროდ, სწორედაც პიროვნებისადმი პატივისცემა მოისუსტებს. ითვლება, რომ ეკლესიაში ყველა ერთნაირი უნდა იყოს, რომ ყოველი ადამიანისთვის მხოლოდ ერთი და იგივე ხსნის რეცეპტია გამოწერილი; მაგრამ ეკლესია, სრულიადაც არაა ყაზარმა, სადაც ყველა ვალდებულია „იცხოვროს მწყობრში“.

ერთხელ, ამ თემაზე ვესაუბრებოდი ჩემი სასწავლებლის ხნიერ პროფესორს. ამ ჭკვიან, კეთილ და ზნეობრივ ადამიანს ჰქონდა ღვთის რწმენა, მაგრამ ეკლესიაში მისვლა არ უნდოდა. ის ამბობდა: „საკმარისი იყო ჩემს ცხოვრებაში საბჭოთა კოლექტივიზმი, აღარ მინდა სხვა იმდაგვარი. გარდა ამისა, მე ვიწყებდი ეკლესიაში სიარულს, როდესაც ეს შესაძლებელი გახდა; იქ მითხრეს, რომ ვალდებული ვარ ვაკეთო რაღაც, მაგრამ არავინ ამიხსნა, თუ რატომ ვიყავი ვალდებული. მე, მაგალითად, არ შემიძლია მარხვა, ჩემი ორგანიზმი ვერ ეგუება სამარხვო საჭმელს; ახალგაზრდა მღვდელმა ამის პასუხად მითხრა, რომ ეს ყველაფერი მიზეზები, პატივმოყვარეობა და ქედმაღლობაა, რომ მარხვა არავისთვის საზიანო არაა და, საერთოდაც, ის ყველა ავადმყოფობის საუკეთესო წამალია, ხოლო ექიმებს, რომლებიც არ არიან მორწმუნენი, არც უნდა მოვუსმინოთ; მარხვის გარეშე ეკლესია ზიარების უფლებას არ იძლევა და რადგანაც ეს ასეა, მე იქ არც დავდივარ“.

ასეთია ნიმუში ანტიქადაგებისა.

ჭეშმარიტად აღდგა - წმ. იოანე ოქროპირი

ტყუილი ყოველთვის თავისივე თავის დამღუპველია. სურს მას ეს თუ არა, იგი უნებლიედ თვითონვე უწყობს ხელს სიმართლის წარმოჩენას.

განვიხილოთ შემდეგი საკითხი: ქრისტე რომ ჯვარს ეცვა, დაეფლა და მკვდრეთით აღდგა, ამას თვით მისი მტრები ასაბუთებენ და აი, როგორ: მათ ხომ მტკიცედ დაბეჭდეს უფლის საფლავი და დააყენეს გაძლიერებული დაცვა, ამიტომაც მაცხოვრის სხეულის მოპარვა შეუძლებელი გახდა; და რადგან მაცხოვრის სხეული არავის მოუპარავს, ხოლო საფლავი მაინც ცარიელი აღმოჩნდა, ეს ნათლად ავლენს რეალობას იმისას, რომ ქრისტე აღდგა. ასე თავისთავად დამტკიცდა სიმართლე.

ან კი როდის მოიპარავდნენ ქრისტეს ცხედარს მოწაფეები, შაბათს? მაგრამ ამ დღეს ხომ კანონით აკრძალული იყო გარეთ გასვლა. დავუშვათ, მათ დაარღვიეს უფლის კანონი, მაგრამ ისედაც შიშით მოცულნი საერთოდ გამოვიდოდნენ კი ამ დღეს სახლიდან? და რისთვის გააკეთებდნენ ამას? ელოდნენ რაიმე გასამრჯელოს ან ჯილდოს? ანდა რისი იმედი უნდა ჰქონოდათ? თავისი სიტყვის ძალის? მაგრამ, ისინი ხომ სრულიად გაუნათლებლები იყვნენ. იქნებ დიდი ქონების? მაგრამ მათ, ხომ უბრალო კვერთხიც არ ჰქონდათ და არც სამოსი და ფეხსაცმელი ებადათ. იქნებ, გვარიშვილობის? მაგრამ, თითოეული მათგანი ხომ ყველაზე მდაბიო ფენის წარმომადგენელი იყო. ან იქნებ სიმრავლის? მაგრამ ისინი ხომ მხოლოდ თერთმეტნი იყვნენ.

გავიხსენოთ ისიც, რომ თუ მოწაფეთა შორის უპირატესი, მსახური ქალის სიტყვებმა შეაშინა, სხვები კი შეპყრობილი მოძღვრის დანახვაზე მაშინვე მიმოიფანტნენ, განა ეს ადამიანები შეძლებდნენ ქვეყნის სხვადასხვა კუთხეში წასულიყვნენ და გაევრცელებინათ აღდგომის შესახებ მათ მიერ შეთხზული ცრუ ქადაგება? ქალის მუქარას განრიდებულნი, შემდგომში განა გაუძლებდნენ ამდენ ცეცხლსა და მახვილს და ყოველ წუთს სიკვდილის საფრთხეს, თუ არ ექნებოდათ სრულად გაცნობიერებული და შეგრძნებული აღდგომის ძალა და სიდიადე?

მოდით, ახლა ისევ დავუბრუნდეთ ზემოთქმულს და ვკითხოთ ებრაელებს: უგუნურნო, მოწაფეებმა როგორ მოიპარეს ქრისტეს სხეული, რეალობა ხომ ნათლად წარმოაჩენს სიმართლეს, იუდეური ტყუილი კი ჩრდილსაც ვერ აყენებს მას. მითხარით, როგორ შეიძლებოდა სხეულის მოპარვა? იქნებ საფლავი არ იყო დაბეჭდილი? იქნებ კარგად ვერ დარაჯობდა მას მრავალრიცხოვანი ჯარისკაცი და იუდეველი, რომელნიც ისედაც ელოდნენ, რომ რაღაც შეიძლება მომხდარიყო და ამის გამო უფრო მეტად ფრთხილობდნენ?

ან რისთვის უნდა მოეპარათ სხეული? აღდგომის ჭეშმარიტების დასამტკიცებლად? როგორ განიზრახავდნენ ამას შეშინებულნი, ან როგორ გადააგორებდნენ დაბეჭდილ ლოდს ამდენ მცველთა თვალწინ?

ყურადღება მივაქციოთ ებრაელთა საქციელს: ისინი თავად გაებნენ თავის დაგებულ ბადეში. დიახ, პილატესთან რომ არ მისულიყვნენ და არ მოეთხოვათ უფლის სხეულის გაძლიერებული დაცვა, უფრო ადვილად იცრუებდნენ, მაგრამ ახლა უკვე ყველაფერი გაცხადდა. ფაქტია, რომ ვერავინ შეძლებდა შეიარაღებულ, ფხიზელ მცველთაგან უჩუმრად თავის დაღწევას. და კიდევ ერთი ფაქტი: თუ მოწაფეებს ეს მიზნად ჰქონდათ, რატომ არ მოიპარეს სხეული უფრო ადრე, როცა საფლავი დაუცველი იყო და საფრთხეც თითქმის არ ელოდათ. ე.ი. წინა ღამეს? ებრაელები ხომ პილატესთან შაბათს მივიდნენ, პარასკევს ღამით კი საფლავი დაცვის გარეშე იყო. ცხადია, თუ მოპარვა სურდათ, ეს შემთხვევა ხელიდან არ უნდა გაეშვათ.

ანდა რატომ დახვდა პეტრეს და სხვა მოციქულებს სამარხში სურნელოვანი ზეთით გაჟღენთილი დახვეული სუდარა? გახსოვთ, ამ ადგილზე პირველად მარიამ მაგდალინელი მივიდა. როცა იგი უკან დაბრუნდა და მომხდარი სასწაული აუწყა მოციქულებს, ისინი დაუყოვნებლივ გაიქცნენ საფლავთან და დაბლა დადებული თეთრი ტილოები ნახეს. ეს იყო სწორედ აღდგომის ნიშანი, რადგან თუ სხეული მოიპარეს, რა თქმა უნდა, მას შიშველს არ წაიღებდნენ. ეს იქნებოდა მიცვალებულის უპატივცემულობა და თანაც უაზრობა. ამის გამკეთებელნი დროს არ დაკარგავდნენ იმაზე, რომ ჯერ სუდარა მოეხსნათ, შემდეგ იგი საგულდაგულოდ დაეხვიათ და კუთხეში დაედოთ, არამედ უცებ მოიპარავდნენ სხეულს და სწრაფად გაიქცეოდნენ.

ამასთან, იოანე მახარებელი წერს, რომ დაკრძალვის დროს მაცხოვარს უხვად აპკურეს სურნელოვანი ზეთი, რომელიც ისე მტკიცედ აწებებს სუდარას სხეულს, როგორც დამდნარი ტყვია ლითონს; ამიტომაც ადვილი არ იქნებოდა მისი მოცილება. და როცა იცი, რომ ტილოები ცალკე დახვეული იხილეს, აღარ დაუჯერო მათ, ვინც ცდილობს დაამტკიცოს, თითქოს სხეული მოიპარეს. ბრიყვი უნდა ყოფილიყო ქურდი, რომ ამდენი დრო ზედმეტად დაეხარჯა. რისთვის დატოვებდა იგი დახვეულ სუდარას? ან როგორ დააღწევდა თავს მცველებს? დაგვიანების შემთხვევაში, ხომ მას ადგილზევე შეიპყრობდნენ.

მაშ, რატომ იდო თეთრი ტილოს ნაწილები და დახვეული სუდარა ცალ-ცალკე? იმიტომ, რომ დავრწმუნებულიყავით, რომ ეს არ იყო აჩქარებული და აღელვებული ადამიანის ნამოქმედარი და საერთოდაც შეუძლებელი იყო აქ ქურდობას ჰქონოდა ადგილი. თვით ებრაელებიც კი მიხვდნენ ამას, ამიტომაც მათ ფული მისცეს მცველებს და უთხრეს: „თქვით, რომ სხეული მოიპარეს და თქვენს უფროსებთან საქმეს ჩვენ მოვაგვარებთო“. ე.ი. იმ ვერსიის შეთხზვა, თითქოს „მოწაფეებმა ცხედარი მოიპარეს“, თავისთავად უაზრობაა. და რაკი ყველანი აღიარებენ, რომ სხეული იქ აღარ იყო, ამით კიდევ ერთხელ მტკიცდება სიმართლე; ერთი მხრივ, სხეულის არ ყოფნა და მეორე მხრივ, საფლავის დაბეჭდვა, მცველთა დაყენება, ტილოებისა და სუდარის ნახვა, აშიშვლებს მათ სიცრუეს და ცხადყოფს აღდგომის ჭეშმარიტებას.

ბევრი კითხულობს, აღდგომის შემდეგ, მაშინვე რატომ არ გამოეცხადა ქრისტე იუდეველებსო? ეს კითხვა არასწორია, რადგან რომ ყოფილიყო რაიმე იმედი იმისა, რომ ისინი ამით აღდგომას ირწმუნებდნენ, უფალი არ დააყოვნებდა და ყველას გამოეცხადებოდა; მაგრამ ეს იმედი არ არსებობდა, რაც აჩვენა ლაზარს აღდგინებამ: მიუხედავად იმისა, რომ ოთხი დღის მკვდარი, უკვე ხრწნადაწყებული მისი ცხედარი აღადგინა მაცხოვარმა, ამის თვითმხილველებმა მაცხოვრისადმი რწმენა კი არ განიმტკიცეს, არამედ პირიქით, აღშფოთდნენ და მოინდომეს ქრისტესა და ლაზარეს მოკვლა.

მათ არათუ დაიჯერეს ეს სასწაული, არამედ სიძულვილითა და ურწმუნოებით დაბრმავებულნი დაირაზმნენ მაცხოვრის წინააღმდეგ. აღდგომილი უფალი მაშინვე რომ გამოცხადებოდა იუდეველებს, ისინი უფრო მეტად განრისხდებოდნენ.

შემდეგ კი იგი, ყოველგვარი ეჭვი რომ გაეფანტა, არა მარტო მოწაფეებს ეჩვენებოდა ორმოცი დღის განმავლობაში და მათთან ერთად ჭამდა და სვამდა, არამედ გამოეცხადა ხუთას ადამიანს, თომა მოციქულს კი - ნალურსმნალი ადგილები და ლახვრით მიყენებული ჭრილობა უჩვენა.

და როდესაც ამბობენ, რატომ არ მოახდინა იესო ქრისტემ აღდგომის შემდეგ მრავალი დიდი სასწაული, მხოლოდ ჭამდა და სვამდაო, პასუხი ერთია: თვით აღდგომა იყო უდიდესი სასწაული და ამ სასწაულის უდიდესი დამამტკიცებელი საბუთი სწორედ ისაა, რომ იგი ჭამდა და სვამდა.

აბა, ერთხელ კიდევ დავფიქრდეთ, თუ მოციქულებს უფლის აღდგომის არ სჯეროდათ, იმაზე ფიქრსაც კი როგორ გაბედავდნენ, რომ მთელ მსოფლიოში საქადაგებლად წასულიყვნენ. ხომ არ იყო ეს ბოდვა? და თუკი საღ გონებაზე იყვნენ, რასაც მათი ნამოქმედარი ამტკიცებს, განა შეიძლებოდა უტყუარი ზეციური ნიშნისა და ღვთიური ძალის შეწევნის გარეშე ჩაბმულიყვნენ ამდენ ბრძოლაში; ისინი ხომ მხოლოდ თერთმეტნი იყვნენ. ან როგორ უნდა ებრძოლათ ისეთი თავდადებით, რომ მოექციათ მთელი წარმართული სამყარო. ამგვარი სურვილის განხორციელებას ისინი ვერ შეძლებდნენ, თუნდაც რომ ჰქონოდათ რაიმე მიზანი და ყოფილიყვნენ მდიდარნი, ცნობილნი, ძლიერნი და განათლებულნი. მაგრამ უმრავლეს მათგანს ხომ მთელი სიცოცხლე ზღვის ნაპირზე ჰქონდა გატარებული, ზოგი კარვებს ამზადებდა, ზოგი მეზვერე იყო. მათგან ფილოსოფიაზე და მაღალ მატერიებზე საუბარი სასაცილო იქნებოდა. ამასთან, თვითონ მათაც თავისი თანამედროვე ყოფიდან მრავლად ჰქონდათ მაგალითი იმისა, თუ რა სავალალოა შედეგი განდიდების მიზნით წამოყენებული ცრუ ქმედებებისა.

ალბათ იცოდნენ, თუ როგორ შეეცადა ბევრი ახალი მოძღვრების შემოტანას, ამასთან, არა მარტო თორმეტი კაცით, არამედ გაცილებით უფრო მეტი რაოდენობით. გავიხსენოთ თუნდაც თევდა და იუდა გალილეველის*, წარუმატებელი მცდელობა. ისინი ხომ თავის მრავალრიცხოვან მიმდევრებთან ერთად უკვალოდ გაქრნენ.

* ამის შესახებ ცნობებს გვაწვდის ცნობილი იუდეველი სჯულის მოძღვარი გამალიელი, რომელმაც ისრაელის დიდ სინედრიონზე შემდეგი სიტყვები წარმოთქვა: „რამეთუ უწინარეს დღეთა ამათ აღდგა თევდა და იტყოდა თავსა თვისსა, ვითარმედ არს ვინმე, რომელსა მისდევდეს კაცნი რიცხვით ვითარ ოთხას ოდენ, რომელ იგიცა მოისპო, და ყოველი მორჩილნი მისნი განიბნინეს და იქმნნეს ვითარცა არარაი. ამისა შემდგომად აღდგა იუდა გალილეველი დღეთა მათ სოფლის წერისათა და განიდგინა ერი მრავალი შემდგომად მისსა; და იგიცა წარწყმდა და ყოველნი მორჩილნი მისნი განიბნინეს“ (საქმე მოციქულთა 5, 36-37).

ეს მართლაც ჭკუის სასწავლებელი უნდა ყოფილიყო მოციქულთათვის. მაგრამ დავუშვათ, რომ ისინი მოელოდნენ გამარჯვებას; განა შეეჭიდებოდნენ ასეთ საშიშროებას, თუ არ ექნებოდათ მყარი საფუძველი მომავალი კეთილდღეობისა? და რაში უნდა დაენახათ ეს კეთილდღეობა, რა სარგებელზე უნდა ეფიქრათ, თუ წარუძღვებოდნენ ხალხს ჩვეულებრივი ადამიანისკენ და არა აღმდგარისკენ, როგორც ამას მათი მტრები ირწმუნებოდნენ. დღესაც კი მათ, რომელთაც სწამთ ქრისტეს ზეციური მეუფება, უჭირთ შეებრძოლონ ბოროტებას. რის სანაცვლოდ გაუძლებდნენ მოციქულები ამდენ საშინელ სატანჯველს, თუ არ მოხდა აღდგომა და თუ არ ამაღლდა იესო ზეცად? თუნდაც ამ ფაქტების შეთხზვისათვის ისინი ხომ აუცილებლად დაიტეხდნენ თავს ღვთის რისხვას.

ამასთან, მართალია, ქრისტეს სიცოცხლეში მოწაფეებს მისადმი დიდი რწმენა ჰქონდათ, მაგრამ სიკვდილის შემდეგ იგი მალევე განქარდებოდა, უკეთუ მას არ ნახავდნენ აღმდგარს. თუ არა ეს სასწაული, ვერაფერი სხვა ძალა ვერ უბიძგებდა მათ მოსალოდნელ სასტიკ ბრძოლაში ჩასაბმელად. რომ არ აღმდგარიყო ქრისტე, მოწაფეები მისი ერთგულნი კი არ დარჩებოდნენ, პირიქით, თავს მოტყუებულად ჩათვლიდნენ. მან აღუთქვა: „სამი დღის შემდეგ აღვდგებიო“, და შეჰპირდა ცათა სასუფეველს, უთხრა, რომ სულიწმიდის მადლს მიიღებდნენ და ქვეყანას მოაქცევდნენ; აგრეთვე, აღასრულებდნენ სხვადასხვა სასწაულს ღვთიური ძალის გამოვლინებით. თუ უფლის ეს სიტყვები არ შესრულდებოდა, სიცოცხლეში მის მიმართ მოციქულებს რაც არ უნდა დიდი რწმენა ჰქონოდათ, გარდაცვლილს აღარაფერს დაუჯერებდნენ.

და სამართლიანადაც განსჯიდნენ: გვითხრა სამი დღის შემდეგ აღვდგებიო და არ აღდგა; დაგვპირდა სულიწმიდას გარდამოგივლენთო და არ გამოგვიგზავნა; როგორღა უნდა ერწმუნათ მისი მომავალში, როცა არ გაუმართლათ აწმყოში?

და რისთვის დასჭირდებოდათ მათ ექადაგათ მისი აღდგომა, თუ მართლაც არ იხილეს იგი აღმდგარი? ზოგიერთი იტყვის, იმიტომ, რომ უყვარდათო, მაგრამ უფრო ლოგიკური არ იქნებოდა, რომ იმედი გაცრუებოდათ, რადგან არ შესრულდა მრავალი დაპირება, აღმოჩნდნენ მოტყუებულნი, მოწყვეტილნი სახლიდან და ახლობლებისგან და ამასთან მათ წინააღმდეგ ამხედრდა ებრაელთა მთელი ერი. თუ ეს ყველაფერი მისი ადამიანური სისუსტიდან მომდინარეობდა, მაშინ მას სიცრუეს სიცოცხლეშივე არ აპატიებდნენ, ასეთი ტყუილი ნამდვილი დანაშაულია; მათთვის სიმართლე უნდა ეთქვა, და თუ ჩვეულებრივი მოკვდავი იყო, არ უნდა შეჰპირებოდა ზეციურს.

აქედან გამომდინარე, ბუნებრივი იქნებოდა მოციქულებს ემოქმედათ სრულიად საწინააღმდეგოდ: ეღიარებინათ, რომ ისინი შეაცდინეს და მისთვის, ვინც ეს მოიმოქმედა, ეწოდებინათ მატყუარა და მოგვი. ამით თავს დააღწევდნენ მოსალოდნელ საშიშროებას და მოწინააღმდეგეებთან დაპირისპირებას. ყველამ იცოდა, რომ იუდეველებმა ქრთამი მისცეს მცველებს, რათა მათ ეთქვათ ცხედარი მოიპარესო. თუკი მივიდოდნენ მოწაფეებიც და იტყოდნენ: „იგი ჩვენ მოვიპარეთ და არ აღმდგარაო“, რამხელა პატივს მოიპოვებდნენ. ასე რომ, დიდებაც და დაფასებაც მათ ხელში იყო. რატომ გასცვლიდნენ ყოველივე ამას შეურაცხყოფასა და საფრთხეზე, რომ არ ყოფილიყო სასოება ამქვეყნიურ კეთილდღეობაზე უფრო ძლიერი რაღაც ღვთიური ძალისა, რომელიც მათ შინაგან რწმენას განამტკიცებდა.

მაგრამ თუ ამანაც ვერ დაგარწმუნათ, დაფიქრდით შემდეგზეც: თუ არ იყო აღსრულებული აღდგომა და მოციქულებს მაინც გადაწყვეტილი ჰქონდათ ხალხში ქადაგება, არავითარ შემთხვევაში არ ილაპარაკებდნენ იესო ქრისტეს შესახებ, რადგან ცნობილია, მათი სახელის გაგონებაც არ გვინდა, ვინც მოგვატყუა. ან კი რაში უნდა დასჭირვებოდათ მისი განდიდება? თავის გადარჩენის მიზნით? მაგრამ ეს ხომ საწინააღმდეგო შედეგს მოუტანდათ. ცრუ ადამიანის სახელის წარმოჩენით თავს ხომ თვითონაც აუცილებლად შეირცხვენდნენ. გავიხსენოთ ისიც, მაცხოვარმა რომ აცნობა იმ განსაცდელზე, რომელსაც ჯვარცმა მოჰყვებოდა, ისინი შიშისაგან როგორ გაშრნენ და სრულიად გაფითრდნენ. ერთ-ერთ მათგანს იუდეაში გაყოლაც კი აღარ მოუნდა. თუკი მას, ქრისტეს გვერდით მყოფსაც კი, ეშინოდა სიკვდილის, უფლის და სხვა მოწაფეების გარეშე მარტოდ მარტო როგორღა გაბედავდა** მისი გულისთვის თავდადებას.

** იგულისხმება მოციქული თომა (იოანე 11, 16).

სწორედ იმიტომ, რომ მათ იწამეს მისი ჯვარცმა და აღდგომა, დიახ, ამიტომ იტანდნენ ამდენ ტანჯვას. უფალი აღმდგარი რომ არ ენახათ, განა არ დაიქსაქსებოდნენ? ან კი იმედგაცრუებულებს სირცხვილით სად უნდა გამოეყოთ თავი? ალბათ, ინატრებდნენ მიწა გამსკდარიყო და თან ჩაეტანა ისინი, ან როგორ შეხედავდნენ თვალებში ამდენ უკმაყოფილო ადამიანს, რით უნდა ემართლათ თავი? ხალხმა ხომ იცოდა, რომ მათი მასწავლებელი შუადღეს, დედაქალაქის შუაგულში, ყველაზე დიდ დღესასწაულზე, რომელსაც არავინ აკლდებოდა, გააკრეს ჯვარზე.

იგი აღდგომილი, თავიდან, მოწაფეთა გარდა, არავის უნახავს. ეს გარემოებაც ხელს უშლიდა ხალხის დარწმუნებას. როგორ დააჯერებდნენ ისინი მსოფლიოს აღდგომის ჭეშმარიტებაში? და ისიც მითხარით, თუ ამის გაკეთება და ადამიანებისათვის სიცრუის თავსმოხვევა სურდათ, რატომ მაშინვე არ დატოვეს იუდეა და არ წავიდნენ უცხო ქვეყანაში. საინტერესო არ არის, რომ მოწაფენი პირიქით იუდეაში დარჩნენ და მრავალნიც მოაქციეს?

დიახ, მათ ეყოთ სიმამაცე ყველასათვის დაემტკიცებინათ მაცხოვრის აღდგომა; მათთვისაც კი, ვინც ის მოკლა, ჯვარს აცვა და დაფლა და თანაც იმ ქალაქში, სადაც ეს საშინელი ბოროტმოქმედება მოხდა. ამით ყველას გაეცა სათანადო პასუხი, რადგან როცა „ჯვარცმული“ თვითონ ხდება „მორწმუნე“, სრულიად ნათლად მტკიცდება ჯვარცმის უკანონობა და ბრწყინავს აღდგომის ჭეშმარიტება. ხალხის თავისკენ მიზიდვით მოწაფეებმაც დაამტკიცეს, რომ მოახდინეს სასწაული. იესო რომ არ აღმდგარიყო და დარჩენილიყო ჩვეულებრივ მიცვალებულად, მისი სახელით როგორღა მოახდენდნენ სასწაულებს, ხოლო სასწაულები რომ არ მოეხდინათ, მრავალთ ვერ დაარწმუნებდნენ; და თუ სასწაულებს ახდენდნენ და, რა თქმა უნდა, ახდენდნენ, ეს იმას ნიშნავს, რომ მათ ღვთიური ძალა ჰქონდათ. ისიც კი რომ დაგვეშვა, რომ ისინი არ ახდენდნენ სასწაულს და მაინც ყველგან იმარჯვებდნენ, ეს უფრო დიდი სასწაული იქნებოდა, რადგან გამოვიდოდა, რომ სასწაულების გარეშე დაიპყრო მსოფლიო თორმეტმა ღარიბმა და გაუნათლებელმა კაცმა.

რა თქმა უნდა, ამას უბრალო მეთევზეები არც სიმდიდრის და არც სიბრძნის წყალობით არ აკეთებდნენ, მათში აღდგომის ღვთიური ძალა მოქმედებდა, რადგან ყოვლად გამორიცხულია ადამიანური შესაძლებლობებით მიეღწიათ ასეთი წარმატებისათვის.

მოდით კიდევ უფრო მეტი ყურადღება მივაქციოთ ამ საკითხს, რადგან ეს არის აღდგომის უეჭველი მტკიცებულება. ამიტომ კვლავ ვიმეორებ, თუ არ აღდგა ქრისტე, როგორ მოხდა მისი სახელით ასეთი საოცარი სასწაულები? რა თქმა უნდა, გარდაცვალების შემდეგ ვერავინ ახდენს იმაზე უფრო დიდ სასწაულს, რაც მას სიცოცხლეში შეუძლია. ყველამ იცის, რომ ქრისტეს სიკვდილის შემდეგ უფრო მეტი სასწაულები ხდებოდა. მაგალითად, არასდროს მოუხდენია სასწაული ქრისტეს ჩრდილს, მაშინ როცა მოციქულთა ჩრდილები ხშირად სასწაულმოქმედებდნენ. და საერთოდაც, თვითონ ქრისტე ახდენდა სასწაულებს სიცოცხლეშიც და მის მერეც, განსაკუთრებით ჯვარცმისა და აღდგომის შემდეგ, რასაც მისი მოწაფეები და მიმდევრები, მისი წმიდა სახელის მოწოდებით აკეთებდნენ. ასე იდიდებოდა და ბრწყინდებოდა მისი ძალა.

ამიტომაც წმიდა მამებმა დადგინეს, რომ ჯვარცმისა და აღდგომის შემდეგ უნდა წაკითხულიყო „საქმე მოციქულთა“, სადაც აღწერილია მოციქულთა მიერ მოხდენილი სასწაულები, რაც ნათლად ამტკიცებს უფლის აღდგომას.

და დღეს შენ, რომელსაც ფიზიკურად არ გინახავს ის აღმდგარი, ხედავ მას რწმენის თვალით. არ გიხილავს იგი საკუთარი თვალებით, მაგრამ შენს თვალწინაა მის მიერ აღსრულებული სასწაულები, და ამას აღდგომის უეჭველობამდე მიჰყავხარ.

გინდათ, ამ წუთშიც ნახოთ რამე სასწაული? ახლავე გიჩვენებთ უფრო დიდ სასწაულს, ვიდრე მომხდარა: არც მკვდარი გაცოცხლდება, არც ბრმას აეხილება თვალები, არამედ მთელ ქვეყანას დატოვებს სიცრუის წყვდიადი.

უმაღლესი მტკიცებულება აღდგომისა ის არის, რომ ჯვარცმულმა ქრისტემ სიკვდილის შემდეგ თავისი ძალმოსილებით დაარწმუნა ცოცხლები, რომ მისი გულისთვის მიეტოვებინათ სამშობლო, სახლი, მეგობრები, ნათესავები, არად ჩაეგდოთ საკუთარი სიცოცხლეც კი და ერჩიათ გამათრახება, განსაცდელით სავსე ცხოვრება, თვით სიკვდილიც კი მისი მცნებების აღსრულებისთვის. ეს არაა საფლავში მყოფი მიცვალებულის მიერ ჩადენილი გმირობანი, არამედ მხოლოდ აღმდგარისა და ცოცხალისა. გთხოვთ, კიდევ ერთხელ ყურადღება მიაქციოთ იმ ფაქტს, რომ მოციქულებმა, როცა ჯერ კიდევ ცოცხალი იყო მოძღვარი, შიშის გამო იგი მიატოვეს და დაიფანტნენ. პეტრემ, რომელიც ერთი მსახური ქალის წინაშე ისე დაფრთხა, რომ სამჯერ უარყო ქრისტე, ქრისტეს სიკვდილის შემდეგ საოცარი ფერისცვალება განიცადა: მან არავის არ მიაქცია ყურადღება და იუდეველთა ბრბოს შუაგულში მყოფმა, გააფთრებული მტრების თვალწინ საქვეყნოდ განაცხადა, რომ ის, ვინც ჯვარს აცვეს და დაფლეს, მკვდრეთით აღდგა მესამე დღეს და ამაღლდა ზეცად.

რით მოიპოვა მან ასეთი დიდი გამბედაობა, რით, თუ არა აღდგომით? პეტრემ იხილა აღდგომილი მაცხოვარი, ესაუბრა, მოისმინა მისი სიტყვები მომავალ ნეტარებაზე და სულიწმიდით აღვსილმა შეიძინა ძალა, მისთვის მომკვდარიყო და ჯვარცმულიყო, თანაც თავდაყირა.

მნიშვნელოვანია ისიც, რომ არა მხოლოდ პეტრემ, პავლემ და სხვა მოციქულებმა, ეგნატემაც, რომელსაც არ უხილავს და უგრძვნია მისი ფიზიკური შეწევნა, მას შესწირეს სიცოცხლე და არა მხოლოდ ეგნატემ და მოციქულებმა, არამედ ქრისტეს აღდგომის შემდეგ მრავალნი და მათ შორის ქალებიც არად მიიჩნევდნენ წამებით სიკვდილს, რაც მამაკაცებისთვისაც შიშისმომგვრელი იყო.

ვინ დაარწმუნა ისინი უგულებელყოთ მიწიერი ცხოვრება? ბუნებრივია, ადამიანური შესაძლებლობებით წარმოუდგენელია მრავალი ათასი კაცისა და ქალის, ქალწულისა და პატარა ბავშვის დარწმუნება, იმაში, რომ სიკვდილის შემდეგ მომავალი მარადიული ცხოვრებისათვის მსხვერპლად შეეწირათ საკუთარი სიცოცხლე, დაეძლიათ ათასგვარი წამება, გამხდარიყვნენ მშიერი მხეცების ლუკმა ან დამწვარიყვნენ კოცონზე.

და ვინ მიაღწია ყოველივე ამას? ჩვეულებრივმა ჯვარცმულმა? მაგრამ ამქვეყნად მანამდეც რამდენი მომკვდარა და არავის გაუკეთებია ასეთი რამ. იქნებ მოგვობით და ხალხის მოტყუებით შეძლო ეს. ისტორიამ უამრავი მოგვი და თაღლითი იცის, მაგრამ მათი სახელიც და საქმენიც ისე მიეცნენ დავიწყებას, პატარა ნაკვალევიც კი არ დაუტოვებიათ და სიკვდილის შემდეგ მათი ძლიერებაც განქარდა. ქრისტეს სახელი და სიდიადე და მის მორწმუნეთა რიცხვი კი დღითი-დღე იზრდება და მთელ სამყაროს მოიცავს.

ურწმუნონი შიშით ძრწიან, ხოლო მორწმუნენი ხმამაღლა აცხადებენ:

ქრისტე აღდგა! ჭეშმარიტად აღდგა!

დიდება და სუფევა მისი არს უკუნითი უკუნისამდე. ამინ!

წყარო

რა არის ქრისტიანის სახელი და აღთქმა? - წმ. გრიგოლ ნოსელი

იმათ მსგავსად, რომლებსაც მართებთ, დღიურად უხადონ ბეგარა ბატონს, მაგრამ ვერ ახერხებენ რა ამას, დღითი-დღე იგროვებენ ვალს, შემდეგ კი, თუკი რამ სიმდიდრეს მოიპოვებენ, ერთბაშად და სრულად გაისტუმრებენ ყველაფერს, რაც აქამდე ნაწილ-ნაწილ უნდა გადაეხადათ, - ამგვარადვე ვიქცევი მეც შენი ღირსპატიოსნების წინაშე.

ვალდებული ვარ, რომ უწყვეტად გწერდე, რადგან დაპირება ვალია ქრისტიანისთვის. ამიტომ, რაც განვლილ დროში უნებურად დაგაკელი და ვერ მოგწერე, აწ აღვასრულებ, იმდაგვარად განვავრცობ რა ეპისტოლის მოცულობას, რომ იგი, ჩვეულებრივი წერილის ზომაზე დაყოფილი, მრავალი წერილის ტოლფასად ჩაითვალოს; თუმცა ფუჭად რომ არ ვიყბედო იმაზე, თუ რა სიგრძისაა ნაწერი, ვფიქრობ, კარგი იქნება, ამ ეპისტოლის ხმით გარდასულს მივბაძო, ოდეს პირისპირ ვესიტყვებოდით ურთიერთს.

უთუოდ გახსოვს, რომ ყოველი ჩვენი მსჯელობის საგანი იყო სათნოებითი მოღვაწეობა და ღვთისმოსაობაში თავის გაწვრთნა, როდესაც შენ, მოძღვრული წესით, მუდამ გჩვეოდა ნათქვამზე შეპასუხება, რადგან გამოძიების გარეშე არაფერს შეიწყნარებდი, მე კი, როგორც ასაკით უხუცესი, ცალკეულად განგიმარტავდი ყველაფერ იმას, რასაც მწყობრი მსჯელობის გზით გამოვიკვლევდით.

ნეტამც შესაძლებელი იყოს, მაშინდელივით ხდებოდეს ახლაც, რომ კვლავ შენი გონიერება იწყებდეს მსჯელობას! რა იქნებოდა ამაზე კარგი?! ორმაგ სარგებელს მივიღებდით შენცა და მეც: ერთი მხრივ – ურთიერთჭვრეტით (ამაზე ტკბილი კი ამ ცხოვრებაში რა არის ჩემთვის?), ხოლო მეორე მხრივ – იმის მადლით, რომ შენი სიბრძნე ხემის მსგავსად ააჟღერებდა ჩემს მხცოვან საკრავს! მაგრამ რადგან ცხოვრება გვაიძულებს შორიშორს ვიყოთ ხორციელად (თუმცა კი სულიერად ერთად ვართ), შენი პირითაც მე ვიტყვი სათქმელს და თუ სადმე საჭიროდ ჩავთვლით, ჩემს მსჯელობას თვით მე შევესიტყვები.

ვფიქრობ, გონივრული იქნება, პირველ რიგში სულისმარგებელი რამ საკითხი განვაწესოთ განხილვის საგნად, შემდეგ კი მის შესახებ მსჯელობას მივყვეთ.

ამრიგად, ძიების წესით გამოვიკვლიოთ: რა არის აღთქმა ქრისტიანისა?

ალბათ უსარგებლო არ იქნება ამ საკითხის განხილვა, რადგან თუ ზედმიწევნით ჩავწვდებით ზემორე სახელის შინაარსს, ცხადია, დიდ შემწეობასაც მივიღებთ სათნოებითი ცხოვრების გზაზე. ჭეშმარიტად, უთუოდ იმას უნდა ვესწრაფოდეთ უმაღლესი მოღვაწეობის მიერ, რომ რაც გვეწოდება, ვიყოთ კიდეც იმგვარი. მართლაც, თუ ვინმეს სურს, იწოდებოდეს ექიმად ან რიტორად ანდა გეომეტრად, ცხადია, არ დაუშვებს იგი, რომ უსწავლელობის მიზეზით გასაკიცხი გახადოს თავისი წოდება ანდა შემოწმების ჟამს შეუფერებელი აღმოჩნდეს იმ სახელისა, რასაც ატარებს. პირიქით, ვინც მოსურნეა ჭეშმარიტად ჰქონდეს წოდება, უთუოდ საქმით გახდის თავის წოდებას სარწმუნოს, რომ ცრუწოდების სიყალბეში არ ამხილონ იგი. იგივე ითქმის ამჯერადაც: ვეძიებთ რა ქრისტიანის აღთქმის ჭეშმარიტ აზრს, არავის გვინდა დავცილდეთ იმას, რისი აღთქმაცაა ჩვენს სახელში, არ კი მოხდეს ისე, რომ ჩვენზე გამართლდეს მაიმუნის ერთი ამბავი, წარმართთა შორის გავრცელებული:

ამბობენ, რომ ვიღაც სასწაულთმოქმედმა ქალაქ ალექსანდრიაში გაწვრთნა მაიმუნი, რომელსაც მარჯვე ტრიალით მოცეკვავედ უნდა წარმოესახა თავი; შემოაცვა მას მოცეკვავის ნიღაბი, აგრეთვე, საქმის შესაფერისი სამოსელი და განუწესა ქოროც, რომ ბრწყინვალება მისცემოდა მელოდიის რიტმზე მროკავ მაიმუნს, რომელიც ყველაფრით, რასაც კი აკეთებდა და აჩვენებდა, თავის ბუნებას ფარავდა.

შემდეგ, როდესაც თეატრი შეპყრობილი იყო სანახაობის უჩვეულობით, ერთმა ვინმემ, სხვებზე უფრო მოხერხებულმა, სცადა ეჩვენებინა ამ სანახაობით გაშეშებული ხალხისთვის, რომ მაიმუნი იყო მაიმუნი. იმ დროს, როცა გაჰყვიროდა ყველა და ტაშს უკრავდა მაიმუნის როკვას, რომელიც რიტმულად ირხეოდა სიმღერისა და მელოდიის ხმაზე, ამ კაცმა სცენაზე დაყარა ნუგბარი საჭმელი, ყველაფერი, რაც ამგვარ ცხოველებს მსუნაგობას აღუძრავდა. მაიმუნმაც, რაწამს დაინახა ქოროს წინ დაფანტული ნუში, აღარ დაახანა და, დაივიწყა რა ცეკვაცა და ტაშიც, აგრეთვე, თავისი სამოსლის მოხდენილობა, მიიჭრა ხილთან და რაც იპოვა, ხელის გულებში შემოიგროვა, თან, ნიღაბს რომ ჭამაში ხელი არ შეეშალა, ბრჭყალებით სულსწრაფად შემოიგლიჯა და შემოიძრო მოგონილი გამოსახულება, რითაც ერთბაშად სიცილი გამოიწვია მაყურებელში და ასე, ნაცვლად იმისა, რომ ქებისა და გაკვირვების საგანი ყოფილიყო, ტლანქად და სასაცილოდ გამოჩნდა ნიღბის ნაგლეჯებში.

ამრიგად, როგორც ამ მაიმუნისთვის არ აღმოჩნდა საკმარისი მოგონილი გამოსახულება, რომ ადამიანად ჩაეთვალათ იგი, რადგან ჭამაში მსუნაგობამ ამხილა მისი ბუნება, მსგავსადვე ვისაც სარწმუნოების მიერ ჭეშმარიტად არ ჩამოუნაკვთავს თავისი ბუნება, ეშმაკეული საცთური ადვილად ამხელს მას, რომ სხვა არის იგი და არა იმ აღთქმისა, რაც აქვს. ეშმაკის უკეთური სავაჭრო უძღებ ადამიანებს ლეღვისა და ნუშის ნაცვლად ცუდმედიდობას, პატივმოყვარეობას, ანგარებიანობას, გემოთმოყვარეობას და სხვა ამგვარს სთავაზობს, რითაც ადვილად ააშკარავებს მაიმუნის მსგავს სულებს, რომლებიც გარეგნული მიბაძვის გზით ქრისტიანობას ფარისევლობენ, ვნებათა ჟამს კი განიშორებენ გონიერების სიმშვიდისა თუ სხვა რამ სათნოების ნიღაბს.

ამიტომ, საჭიროა შევიცნოთ ქრისტიანობის აღთქმა, რომ იქნებ გავხდეთ კიდეც იმგვარი, რასაც ეს წოდება გულისხმობს, არ კი მოხდეს ისე, რომ ლიტონი აღსარების ანდა მარტოდენ სახელის სამკაულით შემოსახულნი გარედან სხვად ვჩანდეთ, ხოლო მას, დაფარუთა მჭვრეტს, სხვად გამოვუჩნდეთ.

ამრიგად პირველად ის განვჭვრიტოთ, როგორ შეიცნობა ქრისტიანობა თვით სახელიდან გამომდინარე. რა თქმა უნდა, უფრო მეტად ბრძენნი უთუოდ აღმოაჩენენ მასში უფრო უმჯობეს და უდიდებულეს რამ აზრს, - სახელწოდების სიმაღლის სწორად თანაამაღლებულს, ხოლო რასაც საკუთრივ ჩვენ ამ სახელის შესახებ დავიტევთ, შემდეგია:

ქრისტეს სახელი, თუკი მას უფრო ცხადი და გასაგები ენით განვმარტავთ, აღნიშნავს მეფეს. საღვთო წერილი განსაკუთრებული მნიშვნელობით იყენებს ამ სიტყვას და მის მიერ სამეფო ღირსებას წარმოგვიჩენს.

რადგან ღმერთი, წერილის თანახმად, გამოუთქმელია და მიუწვდომელი (აღემატება რა იგი ყოველგვარ წვდომით შემმეცნებლობას), ამის გამო სულიწმინდით ღმერთშემოსილი წინასწარმეტყველები და მოციქულები მრავალი სახელისა და ცნების საშუალებით შეგვეწევიან ჩვენ უხრწნელი ბუნების შეცნობაში, როდესაც ესა თუ ის მათგანი ამა თუ იმ ღვთისმშვენი აზრისკენ წარგვიმართავს გზას. ასე მაგალითად, ყოვლიერებაზე ღვთის ხელმწიფობა მეფობის სახელით ცხადდება, ხოლო ყოველგვარ ვნებასთან, ყველანაირ უკეთურებასთან მისი უზიარებლობა და მათგან თავისუფლება სათნოების სახელებით აღინიშნება, რომელთაგან თითოეული გაიაზრება, როგორც უმჯობესისადმი თქმული. ამიტომ, ყველა ის აღმატებული აზრი, რაც ამგვარ სახელთა მიერ ცხადდება, კერძოდ: სამართლიანობა, სიბრძნე, ძალა, ჭეშმარიტება, სიკეთე, ცხოვრება, ხსნა, უხრწნელობა, უცვლელობა, გარდაუქმნელობა და სხვა, - ყოველივე ეს არის თვით ქრისტე და იგი ითქმის კიდეც ამ სახელებით. ამიტომ, თუ ქრისტეს სახელი გაიგება, როგორც გარემომცველი ყველა სხვა აღმატებული სახელისა, რადგან უფრო აღმატებული აზრი დანარჩენებსაც მოიცავს (და ამის გამო ყოველი სახელი უკვე განიჭვრიტება მეფობის ცნებაში), ამდენად, ალბათ, მიზანშეწონილი უნდა იყოს, რომ ქრისტიანობის განმარტება და წვდომა თანამიმდევრული რამ წესით წარმოვადგინოთ.

მართლაც, თუკი იმ სახელთაგან, რომლებიც უხრწნელ ბუნებას განგვიმარტავენ, სწორედ ყველაზე აღმატებული გვეწოდება ჩვენ (რომლებიც მისდამი რწმენით მასთანვე ვართ შეერთებულნი), სავსებით აუცილებელია, რომ, წესით და რიგით, თანამოსახელენი ვიყოთ, აგრეთვე, ყველა სხვა წოდებისა, რაც აღნიშნულ სახელთან ერთად იმ უხრწნელი ბუნების შესახებ მოიაზრება.

რამდენადაც ქრისტესთან ზიარებით ქრისტიანის სახელს ვფლობთ, ამდენად, უთუოდ გვმართებს, რომ ყველა სხვა აღმატებულ სახელთანაც გვქონდეს ზიარება. ისევე, როგორც ჯაჭვის ზედა რგოლის მოწევა ყველა სხვა მომდევნო რგოლსაც მოზიდავს, ამგვარადვე ერთი სახელის, ქრისტეს, ხელთპრობა თანამომზიდველია, აგრეთვე, ყველა სხვა სახელისა, რომლებიც კი იმ გამოუთქმელ და მრავალსახოვან ნეტარებას განგვიმარტავს და რომლებთანაც აღნიშნული სახელი არის თანაშერწყმული.

ამიტომ, თუ ვინმეს ქრისტეს სახელი აქვს შემოსილი, მაგრამ თავისი ცხოვრებით არ ავლენს იგი სხვა დანარჩენთ, რაც კი ქრისტეს სახელთან ერთად მოიაზრება, ამგვარი ვინმე აყალბებს აღნიშნულ სახელს და, ზემორე მაგალითის მსგავსად, ადამიანის სახის გამომხატველ უსულო ნიღაბს აცმევს იგი მაიმუნს, რადგან, ისევე როგორც არ შეიძლება, რომ ქრისტე არ იყოს სამართლიანობა, სიწმინდე, ჭეშმარიტება და ყოველგვარი უკეთრებისგან გაუცხოება, ასევე არ შეიძლება, რომ ქრისტიანი (რა თქმა უნდა, ჭეშმარიტად ქრისტიანი) არ ავლენდეს თავის თავში ამ სახელებთან ზიარებას.

ამრიგად, ქრისტიანობის არსის განმარტებისას, როგორც დებულებას, ისე ვიტყვით:

„ქრისტიანობა არის საღვთო ბუნების ბაძვა“.

ნურავინ განაქიქებს ამ დებულებას იმის გამო, რომ თითქოს ბევრად აღემატებოდეს და ბევრად ჭარბობდეს იგი ჩვენი ბუნების სიგლახაკეს.

არ ამეტებს ბუნებას ეს დებულება. თუ ადამიანის დასაბამიერ მდგომარეობას განბჭობს ვინმე, საღვთო წერილის მოძღვრების საფუძველზე აღმოაჩენს, რომ არ გადასულა ჩვენი ბუნების საზომს ზემორე დებულება, რადგან ადამიანის თავდაპირველი შემზადება ღვთის მსგავსების მიბაძვით იყო, როგორც ამას სიბრძისმეტყველებს მოსე, ამბობს რა: “შექმნა ღმერთმა ადამიანი, ღვთის ხატისებრ შექმნა იგი” (შესაქ. 1,27), ქრისტიანობის აღთქმა კი – ესაა ადამიანის უკუმიბრუნება დასაბამიერი კეთილხვედრისკენ.

ამრიგად, თუ ადამიანი დასაბამში მსგავსება იყო ღვთისა, არცთუ უჯერო დებულება მოგვიცია, როდესაც განვაჩინეთ, რომ „ქრისტიანობა არის ბაძვა საღვთო ბუნებისა“. დიახ, აგრერიგად დიადია ხსენებული წოდებიდან გამომდინარე აღთქმა.

ვფიქრობთ, დროა განვჭვრიტოთ, არის თუ არა უსაფრთხო ამ სახელის მატარებლისათვის, სხვაგვარად ცხოვრობდეს იგი. ჯობს, მაგალითებით გავაცხადოთ საძიებელი:

ვთქვათ, ისეთ ვინმეს, ვინც იჩემებს მხატვრის ხელობას, ებრძანა მეფის სურათის დახატვა მათთვის, რომლებიც შორს ცხოვრობენ. თუ მხატვარი უშვერ და უგვან სახეს გამოსახავს დაფაზე და შემდეგ ამ უსახურ ნახატს მეფის სურათს დაარქმევს, განა მართებული არ იქნება ხელმწიფის რისხვა იმის გამო, რომ ცუდი ნახატის მიზეზით სინამდვილის არმცოდნე ხალხში შეიბღალა პირველსახის მშვენიერება (რადგან როგორც ჩანს ნახატზე სახე, უთოდ ისეთად წარმოიდგინება პირველსახის შესახედაობაც)?! მსგავსადვე, თუ განვაჩინებთ, რომ ქრისტიანობა ბაძვაა ღვთისა, ისინი, რომლებსაც ჯერ კიდევ არ მიუღიათ ამ საიდუმლოს (ქრისტიანობის) მოძღვრება, როგორსაც ჰპოვებენ ჩვენს ცხოვრებას, იმგვარს წარმოიდგენენ ჩვენს ღმერთსაც, რადგან სჯერათ, რომ ჩვენი ცხოვრება ღვთის მბაძველობის გზით წარემართება.

ამრიგად, თუ ყოველგვარი სიკეთის ნიმუშს ჰპოვებენ ჩვენში, ჩვენგან თაყვანცემულ ღმერთსაც ირწმუნებენ როგორც კეთილს, მაგრამ თუ აღმოჩნდება ჩვენს შორის ვინმე ვნებებით სავსე და მხეცის მსგავსი, ვინც სხვადასხვა დროს სხვადასხვა მხეცური ვნების მიხედვით გარდასახავს თავის ჩვევით გამოვლინებებს (რადგან ჭეშმარიტად „მხეცად“ წარმოჩნდება ყველაფერი ის, რაც კი ჩვენი ბუნების სიმახინჯეებში შთაისახება), და თუკი შემდეგ ასეთი ვინმე ქრისტიანადაც უწოდებს თავს, საკუთარი ცხოვრებით ურწმუნოთა შორის გასაკიცხს გახდის იგი ჩვენგან რწმენილ ღმერთს, რადგან ყველასათვის ნათელია, რომ ქრისტიანის სახელი ღვთისადმი ბაძვის აღთქმაა და დაპირება. ამიტომ, ამგვართა მიმართ თავზარდამცემ რამ მუქარასაც აღმოთქვამს წერილი, როდესაც ამბობს: „ვაი მათ, რომელთა გამოც შეიგინება ჩემი სახელი წარმართთა შორის“ (ესაია 52,5).

ვფიქრობ, სწორედ ზემორე აზრისკენ წარგვმართავს, აგრეთვე, უფალი, როდესაც ასე ეუბნება მათ, რომლებსაც მოსმენა ძალუძთ:

„გახდით სრულნი, როგორც სრულია თქვენი ზეციური მამაც“ (მათე 5,48).

უფალი, რომელიც მორწმუნეთა მამად სახელდებს ჭეშმარიტ მამას, მოსურნეა, რომ მამაში ხილული სიკეთეთა სრულყოფილების მიმართ მსგავსება ჰქონდეთ მამისგან შობილთ.

უთუოდ მკითხავ:

როგორ უნდა მოხდეს, რომ ადამიანურმა უბადრუკებამ შეძლოს წინ გაწვდომა¹ ღმერთში ხილული ნეტარებისა? ასეთ ბრძანებასთან ერთად ხომ მყისვე თავს ავლენს უძლურებაც! როგორ ემსგავსოს ციურს მიწიერი, როდესაც თვით ბუნებაში არსებული განსხვავება აშკარას ხდის მიბაძვის მიუღწევლობას? ისევე როგორც შეუძლებელია მზერა გავუსწოროთ ცის სიდიდეს და ბრწყინვალებას, ამგვარადვე შეუძლებელი ჩანს, რომ მიწიერი კაცი ზეციერ ღმერთს მიემსგავსოს.

უთუოდ ნათელია, რასაც მივუგებთ:

არათუ იმას ბრძანებს სახარება, რომ ადამიანის ბუნება მიედაროს საღვთო ბუნებას, არამედ იმას, რომ ძალისამებრ კეთილ საქმეებს ჰბაძოს მან თავისი ცხოვრებით. რა საქმეებით მივემსგავსებით საღვთო საქმეებს? მივემსგავსებით ყოველგვარი ბოროტებისგან ძალისამებრ გაშორებით, რაჟამს განვიწმინდებით უკეთურ სიბილწეთაგან საქმით, სიტყვით და გონებით. ჭეშმარიტად, ეს არის ბაძვა იმ საღვთო სისრულისა, რაც ზეციურ ღმერთს ეთვისება.

არ მგონია, რომ სახარება, როდესაც იგი ზეციური მამისებრ სრულყოფას ბრძანებს, ღვთის განცალკევებულ რამ სამყოფლად გვიწესებდეს ცის სტიქიონს, რადგან ღმერთი თანაბრად არის დამკვიდრებული ყოველივეში და, ამავე დროს, თანაბრადვე ემიჯნება იგი ყველა ქმნილებას. ამრიგად, თუ რამ იქნებოდა არსისაგან განშორებული, არსებობაშიც ვერ დარჩებოდა იგი. ყველა არსებულს სწორი პატივით უკავშირდება საღვთო ბუნება, ოდეს გარემომცველი ძლიერებით თავის თავში შემოზღუდავს იგი ყოვლიერებას. ამასვე გვასწავლის წინასწარმეტველის სიტყვაც:

„თუნდაც ცაში ავიდე გონებით, თუნდ მიწისქვეშეთს ჩავწვდე და ჩავეძიო აზრით, თუნდ არსებულთა სამანებამდე გავავრცო სულისმიერი შემეცნება², ყველაფერს შენი მარჯვენით პყრობილად ვხედავ“.

თვით ტექსტი ასეთი სახისაა:

„ცად თუ ავალ, შენ იქ ხარ; ჯოჯოხეთში თუ ჩავალ, იქვე ხარ; ფრთებს თუ შევისხამ განთიადისას და დავიკარვებ ზღვის კიდეებში, იქაც კი შენი ხელი მიწინამძღვრებს მე და შენი მარჯვენა ხელთმიპყრობს მე“ (ფს. 138, 8-10).

ამრიგად, ზემოთქმულიდან უნდა ვისწავლოთ, რომ არ განეწესება ღმერთს გამორჩეულად ზეციური სამყოფელი, არამედ ეს ითქმის მხოლოდ იმიტომ, რომ ზენა ადგილი უკეთრებისგან განწმენდილად უწყის წერილმა (რაზეც მრავალგზის მიგვანიშნებს იგი იგავის სახით), ხოლო აქ ქვევით (უფრო ნივთიერ ცხოვრებაში) უკეთური ვნებები მოქმედებს. აქვე, მიწიერ ყოფაში დახოხავს და იგორგლება ბოროტების მომგონი გველი, როგორც გვაუწყებს მის შესახებ იგავურად წერილის სიტყვა (რომ თავის მკერდზე და მუცელზე დაცოცავს იგი და მიწას ჭამს მიწყივ, შესაქმე 3,14). მოძრაობის ეს სახე და საჭმლის ეს გვარი ცხადს ხდის, რომ აქ იგულისხმება ამქვეყნიური მიწიერი ცხოვრება, რადგან სწორედ ეს ცხოვრებაა, თავის თავში რომ აბუდრებს მრავალსახოვანი უკეთურების ქვეწარმავლობას და საჭმლად რომ უხდება მასზე მხოხავ მხეცს.

ამრიგად, ის ვინც ზეციერი მამისადმი ბაძვას ბრძანებს, ამით მიწიერი ვნებებისგან განწმენდას განაჩინებს, ხოლო ვნებებისგან განდგომა ხდება არა ადგილ-ადგილ გადანაცვლებით, არამედ მარტოდენ ნებაყოფლობითი არჩევანის³ გზით.

ამრიგად, თუ მხოლოდ გონებისეული მცდელობით არის მისაღწევი ჩვენთვის უკეთურებისგან გაუცხოება, არა ყოფილა რა სამძიმო მახარებლის მიერ ნაბრძანებ სიტყვაში, რადგან გონებისეული მცდელობა არ უკავშირდება შრომა-ჯაფას, არამედ ყველას ძალგვიძს აზრისმიერი (გარჯის გარეშე), სადაც ვინებებთ, იქ მივიდეთ. ასე რომ, ვინც ინებებს, ადვილი იქნება მისთვის, ჰქონდეს ზეციური ცხოვრება აქვე, მიწაზე. სახარებაც გვამცნობს, რომ საჭიროა ზეციურთათვის იყოს ჩვენი ფიქრი და რომ იქაურ საგანძურებში ვიუნჯებდეთ სათნოების სიმდიდრეებს, რადგან ასე ამბობს: “ნუ დაიუნჯებთ საუნჯეებს ამქვეყანაზე, არამედ დაიუნჯეთ საუნჯეები ცათა შორის, სადაც ვერც ჩრჩილი, ვერც მჭამელი ვერ მოსპობს მას, ვერც ქურდები გამოთხრიან და მოიპარავენ” (მათე 6,19).

ამ სიტყვებიდან ჩანს, რომ ზეციურ ცხოვრებაში არ მოქმედებს არანაირი იმგვარი ძალა, რაც გახრწნიდა ზენა ნეტარებას.

ის, ვინც ამქვეყნიური არსებობის წარსაწყმედად ადამიანთა ცხოვრების წინააღმდეგ მრავალსახოვნად ავლენს თავის ნაირფერ უკეთურებას, ჩრჩილის მსგავსად იბადება გონებაში და უვარგისს ხდის იმ ნაწილს, რასაც შთაენერგება. მეტიც, უმალვე თუ არ მოვაცილებთ მას ამ ნაწილს,  თავისი მჭამელობითი და შთანმთქმელობითი ძალით მომდევნოზე გადახოხდება იგი და რა ნაწილსაც მიაღწევს ამ მოძრაობით, გახრწნილების კვალს შთაბეჭდავს მასში; თუ აღმოჩნდება, რომ ადამიანის შინაგანი ნაწილები საიმედოდ არის დაცული, მაშინ ეს ძალა გარედან უმზაკვრებს მას განსაცდელთა მიერ და ან ამქვეყნიურ სიამეთა გზით გამოსტყუებს გულის საუნჯეს, ან სხვა რამ ვნების ძალით სათნოებისგან დაუცარიელებს სულის ჭურჭელს, ან კიდევ მრისხანების, მწუხარების თუ სხვა რამ ამგვარი ვნების შედეგად აზროვნებას⁴ განუძარცვავს მას.

ამრიგად, თუ უფალი ამბობს, რომ ზენა საგანძურებში არც ჩრჩილია არც მჭამელი, არც ქურდობის სიავე (რასაც მოაქვს ყველაფერი ის, ზემოთ რომ ვახსენეთ), დაე, ჩვენც იქ გადავიტანოთ ჩვენი სავაჭრო, სადაც არა მხოლოდ მარად განუძარცველად და დაულევლად შეგვინარჩუნდება საუნჯე, არამედ თესლთა მსგავსად მრავალჯერად შენამატსაც შეიძენს იგი, რადგან წინდის⁵ მიმღების ბუნებითი ღირსების შესაფერისად გადიდდება საზღაურიც. ისევე როგორ ჩვენ, ვმოქმედებთ რა საკუთარი ბუნების შესაბამისად, ღარიბული შესაწირავი მიგვაქვს, რადგან ამგვარნი ვართ ბუნებით, მსგავსადვე, ის, ვინც ყოვლითურთ მდიდარია, რაც ბუნებით აქვს, ჭეშმარიტად უკუმიჰმადლებს მათ, რომლებმაც წინდი გაიღეს.

ამრიგად, ვინც იმდენს დააუნჯებს საღვთო საგანძურებში, რამდენიც მას ძალუძს, ნუღარ იშფოთებს იმის შიშით, თითქოს საზღაურსაც გაცემულის სწორად მიიღებს, არამედ სასოებდეს უფალს, ვინც აღუთქვა მცირეთა ნაცვლად დიდთა უკუმიგება, მიწიერთა წილ – ზეციურთა, წუთიერთა წილ კი – მარადიულთა, რომელთა ბუნება იმგვარია, რომ არც გონებით აღიქმება, არც სიტყვაში განიმარტება. ღმრთივსულიერი წერილი ასე გვასწავლის მათ შესახებ: „არც თვალს უხილავს, არც ყურს სმენია, არც ადამიანის გულამდე არ მისულა ის, რაც ღმერთმა გაუმზადა მის მოყვარულებს“ (I კორ. 3,9).

ამ ნაწერით, ძვირფასო გვამო, არა მხოლოდ ის შევავსეთ, რაც აქამდე დაგაკელით, არამედ სამომავლო გულნაკლულობაც წინასწარ გამოვისყიდეთ. განიხარე უფლის მიერ და მუდამჟამს იმას ესწრაფოდე, რაც ღვთისთვის საამურია და ჩვენთვისაც საწადელია*.

შენიშვნები:

1 - „წინ გაწვდომა“ - შდრ. ἐπεκτείνεσθαι. აღნიშნული ტერმინი, რასაც უდიდესი საღვთისმეტყველო დატვირთვა აქვს,მარადიული სულიერი წინსვლის ანუ მარადმზარდი სულიერი პროგრესის, განღმრთობის გზაზე მარადგაძლიერებადი სულიერი წინწვდომის, ღვთისკენ მარადისი წინგაწვდომის შინაარსით გამოყენებულია პავლე მოციქულის მიერ, რომლის ჭეშმარიტად განმაღმრთობელ სწავლებას აქვე დავიმოწმებთ: ἀδελφοί, ἐγὼ ἐμαυτὸν οὐ λογίζομαι κατειληφέναι· ἓν δέ, τὰ μὲν ὀπίσω ἐπιλανθανόμενος τοῖς δὲ ἔμπροσθεν ἐπεκτεινόμενος, κατὰ σκοπὸν διώκω εἰς τὸ βραβεῖον τῆς ἄνω κλήσεως τοῦ θεοῦ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. (ფილიპ. 3.13-14; შდრ. ძვ. ქართ. „ძმანო, მე არღარა შემირაცხიეს თავი ჩემი წარწევნულად; ხოლო ერთი ესე: უკუანასა მას დავივიწყებ და წინასა მას მივსწუდები, და კრძალულებით ვსდევ გჳრგჳნსა მას ზეცისა ჩინებისა ღმრთისასა ქრისტე იესუჲს მიერ“ (ეპექტასისისის საღვთისმეტყველო რაობის შესახებ სრულად იხ. სათნოებათმოყვარეობა, I^I, თბ. 2006 წ. სქ. 493 (გვ. 402-416).

2 - შდრ. გიორგი მთაწმინდელის თარგ.: „გონიერებაჲ  სულისაჲ“ (ხაზგასმები აქაც და ყველგან სხვაგან ჩვენია, ე.ჭ.).  A-55. 260v2;  τὸ διανοητικὸν τῆς ψυχῆς, 248 A-B.

3 - διὰ προαιρέσεως 248 C - იხ. დასახ. თარგ. „ნებითა და გულმოდგინებითა“ 261.1; ზოგადად ტერმინ πρόαιρεσις-ის ქართულად თარგმნის შესახებ დაწვრილებით იხ. ე. ჭელიძე, ძველი ქართული საღვთისმეტყველო ტერმინოლოგია, I, თბ. 1996, გვ. 567-576.

4 - შდრ. λογισμόν.

5 - ე.ი. გირაოს.

ძველი ბერძნულიდან თარგმნა და შენიშვნები დაურთო ედიშერ ჭელიძემ.

წყარო